TARİHTE SURİYE HAKİMİYETİ İÇİN YAPILAN SAVAŞLAR

Osmanlı yönetimi, Konya Savaşı öncesi Kavalalı'ya karşı İngilizlerden yardım talebinde bulunmak için girişimlerde bulunmuştu. Bu esnada Kavalılı’nın ihtiraslarından neredeyse Sultan Mahmut kadar endişelenen Rus Çarı, Büyükelçi Butenef aracılığıyla Karadeniz'de bulunan Rus donanmasını yardım için gönderebileceğini haber vermişti. Bunun yanında Rusya’nın özel temsilcisi olarak görevlendirilen General Muravyef 21 Aralık’ta İstanbul’a ulaşmış, Butenef’in yardım teklifini teyit etmişti.

Muravyef’in İstanbul’a ulaştığı gün Sadrazam Reşit Mehmet Paşa kumandasındaki Osmanlı ordusu, İbrahim Paşa’nın kuvvetlerine saldırmıştı. Hava oldukça sisli olduğundan ordunun ön saflarında savaşan sadrazam, kendi askeri sandığı düşman kuvvetlerinin içine girince esir edilmişti. Sadrazamın esareti duyulunca da Osmanlı ordusunun düzeni bozulmuş ve Konya’da İbrahim Paşa büyük bir zafer kazanmıştı. Böylece İbrahim Paşa’nın önünde artık İstanbul’a yürümek için hiçbir engel kalmamıştı.

Osmanlı ordusu için geri çekilme de oldukça zorlu olmuştu. Anadolu Seraskeri Mehmet Said Paşa’nın ifadelerine göre; askerlerin çoğu firar etmişti. Özellikle topçu neferlerinin eksikliği nedeniyle toplar binbir güçlükle nakledilebilmişti. Bunun yanında ağır kış şartları nedeniyle çok sayıda askerin elleri ve ayakları soğuktan donmuştu. Belki bunlardan daha zor olanı çekilme güzergâhında bulunan köylülerin silahlanarak askerleri taciz etmesiydi. Birliklerin dinlenmek veya ihtiyaçlarını karşılamak için köylere girmesi silah kullanmadıkları müddetçe mümkün değildi.

Kütahya Fermanı

Bu sırada İbrahim Paşa, Konya'yı geçip Anadolu'nun içlerine doğru ilerlemeye devam etmekteydi. Ağır kış şartlarına rağmen Mısır birlikleri 2 Şubat'ta Kütahya'ya girmişti. Aynı zamanda değişik bölgelerle küçük birlikler gönderip oralardaki taraflarlarının desteğiyle Antalya, Manisa, Aydın gibi önemli şehirler kolayca işgal edilmişti. 24 Şubat'ta İbrahim Paşa'nın taraftarları İzmir'i ele geçirmişti. Böyle büyük ve kalabalık bir şehrin bırakın düşmanın gücünü, yüzünü bile görmeden teslim olması herkeste büyük bir şaşkınlık yaratmıştı. Böylece Marmara sahil bölgesi hariç Batı ve Orta Anadolu'nun tamamı Mısır Valisi'nin işgal ettiği bölgeler arasına girmişti. Mehmet Ali Paşa şüphesiz İstanbul'u ele geçirmek isteyecek kadar hırslı idi, ancak böyle stratejik bir bölgenin kendisine bırakılmayacak kadar değerli olduğunu da gayet iyi biliyordu. Bu nedenle oğluna İstanbul'u kolaylıkla tehdit edebileceği Kütahya'da beklemesi talimatını verdi. Kendisi de tehditler savurarak Sultan Mahmut'tan mümkün olduğunca fazla toprak ve taviz koparmaya çalıştı.

Bu sırada İngiltere Kralı'nın sadece diplomatik yollarla Osmanlı Devleti'nin yanında bulunacaklarını bildiren mektubu İstanbul'a ulaşmıştı. Bunun üzerine Sultan Mahmut'un talimatıyla yetkililer Ruslardan yardım talebinde bulunmuşlar ve Rus donaması 20 Şubat 1833 tarihinde Boğaz’dan içeri girip Büyükdere önlerine demir atmıştı.

Rus askerinin İstanbul'a girmesi Avrupalı devletlerini, özellikle o ana kadar meseleye uzak durmayı tercih eden İngiltere'yi, endişeye sevk etmiş, Mısır valisinin isyanı bir anda uluslararası bir sorun haline gelmişti. Rus askerlerinin bir an evvel İstanbul’dan çekilmesini isteyen İngiliz ve Fransızların hem Sultan Mahmut’a hem de Mehmet Ali Paşa’ya baskı yapmaları olumlu neticelenmişti. Böylece Osmanlı yönetiminin temsilcisi Amedci Reşit Bey ile İbrahim Paşa uzun süren müzakereler neticesinde 5 Mayıs 1833 tarihinde Kütahya’da anlaşmışlardı. Sultan Mahmut yayınladığı bir fermanla Suriye ve Filistin Mehmet Ali Paşa’nın yönetim alanına dâhil edilmiş, Hicaz Valiliği ile Adana Muhassıllığı da İbrahim Paşa’ya verilmişti.

Böylece Mısır Valisi kuvvetlerini hızlı bir şekilde Anadolu'dan çekmiş haziran ayının ortalarına doğru Gülek Boğazı'nın ötesinde tek bir Mısır askeri bile kalmamıştı. Ardından Sultan Mahmut 8 Temmuz 1833'te Hünkâr İskelesi Antlaşması olarak bilinen Osmanlı-Rus İttifak Antlaşması'nı onaylayarak Ruslara yardımlarının karşılığını ödemişti.