Karşılıksız Çek Nedir? (1)

Çek, ödeme emri niteliğine sahip kıymetli bir evraktır ve ödeme aracı olarak ticari faaliyetlerde kullanılabilir. Ekonomik faaliyetlerde kullanılan diğer kıymetli evraklar gibi çek de tahsil edildiğinde para değeri taşır.

Çek bankadan tahsil edilir. Kişi adına düzenlenen bir çek bankaya gidilerek üzerinde yazan miktar kadar paraya çevrilebilir. Çekte yazan miktarın çeki düzenleyen kişinin hesabında olmaması durumunda adına çek düzenlenmiş olan kişi tahsilat yapamayacağından banka tarafından çekin karşılıksız olduğu bildirilecektir. 

Karşılıksız Çekin Özellikleri

Karşılıksız bir çek söz konusu olduğunda çek üzerindeki ibraz süresinde bankaya sunulması ve bankada çeki düzenlemiş olan kişinin hesabında yeterli miktarda para olmaması gerekir.

Bir senet hukuki açıdan karşılıksız çek olarak değerlendirileceği zaman Türk Ticaret Kanunu’nun 780-782. Maddeleri kapsamında çek hükmünde kabul edilmesi gerekir.

Bankanın çekin karşılığı olmadığı hallerde karşılıksız tespiti yapması gerekir. Hesapta hiç para olmaması durumunda banka aracılığı ile belirli bir miktarda para alınabilmektedir.

Hesapta hiç karşılık olmadığında çekin bedeli 2030 TL ve üzerindeyse banka 2030 TL’yi ödemekle yükümlü olmaktadır. Çek bedeli 2030 TL ve daha az miktarda ise banka tutarın tamamını öder.

Banka hesabında kısmi karşılık söz konusu ise çek bedelinin de 2030 TL ve üzerinde olduğu durumlarda bankanın hesabındaki karşılıkla beraber 100 TL ödeme yapması gerekir. Bu tür bir ödemede çek bedeli aşılmaz. 

Çek bedelinin 2030 TL ve altında olduğu hallerde banka hesabındaki karşılıkla beraber 2030TL’ye tamamlar. Yapılan ödeme bu durumda da çek bedelini aşamaz. 

Çek elinde olan kişinin bu ödemeleri kabul etmesi durumunda banka ödemeyi yapar. Çek sahibinin haklarından biri de bunu kabul etmemek olurken bu durumda çeke karşılıksız tespitinin banka tarafından yapılması talep edilir. 

Banka bu ödemeleri yapsa dahi kalan kısmından vaz geçilmiş sayılmaz. Çeki elinde bulunduran kişi kalan kısmı için hukuki prosedürleri takip ettiği takdirde kalan kısmının tahsil edilmesi mümkün olur. 

Karşılıksız Çekte Sorumluluk

Çek düzenlendiğinde bunu düzenleyen kişinin sorumluluğu doğar. Çek karşılıksız çıktığında düzenleyen kişinin sorumluluğu devreye girmektedir. Bunun yanı sıra bankanın da bazı şartlar söz konusu olduğunda sorumluluk alanı bulunur.

Çekin Zamanaşımına Uğraması ve Tahsili

Çek için zamanaşımı süresi 3 yıl olurken ibraz süresinin ardından 3 yıl içinde kambiyo senetlerine yapıldığı gibi takip işlemi başlatılmalıdır. Bu işlem yapılmadığı takdirde çekin kambiyo senedi özelliği kaybolacağından takip yapılabilmesi mümkün olmayacaktır.

Çek kambiyo senedi vasfını yitirirse ve zamanaşımına da uğramış bir çekse adi senet vasfını koruyacağından ilamsız icra takibi ile tahsilatı mümkün olur. Zamanaşımına uğrayan çekin tahsilatı mümkün olurken bu süreç biraz daha zordur. 

Çek için belirlenmiş olan ibraz süresinin zamanaşımı süresi değil hak düşürme süresi olduğu görülmektedir. Çek süresi içerisinde muhataba ibraz edilmediği takdirde hamilin tüm sorumlulara karşı kambiyo hukukundan kaynaklanan başvuru hakkını kaybettiği görülür.

Çekten cayılmadığı takdirde muhatabın ibraz süresi geçmiş olsa dahi çeki ödeyebilmesi mümkündür. Devam edecek…