Preveze Deniz Zaferi’nin Türk Denizcilik Tarihi ve Bandırma Açısından Önemi

Satırlarıma son verirken bize 484 yıl önce bu büyük zaferi tattırmak yolunda çaba gösteren ünlü Türk denizcilerimizi ve onların emri altındaki leventlerimizi saygıyla anıyor, bu zaferde şehit düşerek veya bu zaferden gazi olarak çıkan ama bugün toprak olmuş olan yahut denizlere gömülmüş olan tüm Türk deniz şehitlerine Tanrıdan rahmet diliyorum. Ruhları şad olsun, bu zaferin 484. Yıl dönümü başta Türk Silahlı kuvvetlerinin deniz kuvvetlerine ve tüm Türk silahlı kuvvetlerine, Türk milletine 484. Preveze deniz zaferinin yıl dönümü kutlu olsun diyorum.

Bu arada şunu da vurgulamak isterim ki Preveze Deniz Zaferi’nin Osmanlı devletine Türk askeri denizcilerine getirdiği deniz üstünlüğü Akdeniz hakimiyeti İnebahtı yenilgisine kadar sürmüştür. İnebahtı yenilgisiyle Osmanlı Türk denizciliği büyük bir darbe almıştır. İnebahtı yenilgisinde kaybedilen Türk deniz askeri personeli yönetsel açıdan bizzat silah altındaki yetişmiş personel açısından hiçbir zaman yerine konulamamış ve bu sebeple Avrupa Hristiyan denizciliği yeryüzündeki sivil ve askeri deniz hakimiyetini ebediyen elinde tutmuştur.

Osmanlı devleti İnebahtı da kaybedilen gemi miktarını telafi etmek için derhal harekete geçmiş, gemi ve malzeme açısından meydana gelen açığı kısa zamanda kapatmıştır. Ancak gemi açısından kapatılan açık gemi tekniği açısından hiç bir zaman kapatılamamıştır. Avrupa gemilerini buharlı hale getirirken bizim gemilerimiz hala kürek ve yelkenle hareket edip yol alabilen gemiler olmuş çoğu eskisi gibi okyanuslarda yol alabilme özelliğinden eksik olmuştur. Avrupa Hristiyan gemileri düz altlı buharlı gemiler olurken bizim eski teknik yapılan gemilerimiz bunlarla boy ölçüşememiştir.

Bu yüzdendir ki Avrupa’dan gemiler alıp sivil ve askeri açıdan gemilerimizi yenilesek de aradaki açığı Osmanlının sonuna kadar kapatamamışızdır. Bu yüzdendir ki Preveze’nin getirdiği üstünlük kısa sürmüştür. Bu arada şunu da belirtmek isterim ki Preveze zaferi Bandırmamız açısından da önem ifade edebilecek özellikler taşır. Bugün bandırmamızda deniz kıyısında bulunan Turgut Reis anıtı Preveze zaferinin ünlü reislerinden biri olan Turgut Reis’e aittir. Bu demektir ki Turgut Reis Bandırma için önem taşıyan, anlam taşıyan tarihi bir figürdür.

Bugün Marmara denizi kıyısında Preveze kahramanlarını ifade eden herhangi bir anıt bandırma dışındaki yerleşim yerlerinden herhangi birinde mevcut değildir. Turgut Reis’in Bodrum kökenli olduğunu bildiren kaynaklara itibar edersek Bandırma ile Turgut Reis’in bağ ve alakasını bulmamız, oluşturmamız zordur. Ne var ki Bandırmamızın coğrafi figürlerinden olan bir Malta Deresi mevcuttur. Acaba Turgut reis ile Bandırma arasında bağ kurmada malta deresinin bir rolü olabilir mi? Çünkü hepimiz biliyoruz ki ünlü Turgut Reis Malta kuşatması sırasında Malta kalesinden atılan bir top mermisinin parçaladığı kaya parçalarının isabeti nedeniyle şehit düşmüştür. Bu ve bu gibi hikayeler Turgut Reisin Bandırma çevrelerine uğramış olduğuna delaletlik edebilir. Sonra Osmanlıdaki denizcilerin ve reislerin pek çoğunun Anadolu çocuğu olduğu bilinen bir gerçektir.

Turgut Reis de bir Anadolu çocuğudur. Nasıl Osmanlı donanmasındaki reisler Türk denizciliği için önemliyse bandırmamız da Osmanlının merkezinin yani İstanbul’un deniz yoluyla ege denizi Marmara denizi, Akdeniz için önemli bir kapı özelliğindedir. Osmanlı donanmaları denizlere açıldığından yahut İstanbul’a dönüşlerinde mutlaka bandırma açıklarından ve önlerinden geçmişlerdir. Bu yüzdendir ki bunlardan biri olan Turgut reis de mutlaka filosuyla, gemileriyle bandırma önlerinden geçmiş, mutlaka bandırma ile tanışmıştır. Yıllar sonra da olsa Turgut Reis’in hatırasını yaşatmak isteyen bandırma söz konusu anıtı yapmış. Turgut reisin şahsında Preveze kahramanlarına verdiği değeri ortaya koymuş olmalıdır.

Ne var ki bunu yapan bandırma başta Preveze kahramanları olmak üzere başta Turgut reis olmak üzere Türk deniz şehitlerine Türk denizcilerine karşı görevlerini eksik yapmakta başta Preveze tarihi olmak üzere deniz şehitleri günü olmak üzere Trak vapurunun battığı deniz kazası tarihi olmak üzere bu gibi olaylarda şehit olan denizcilerimiz için anma törenleri gerçekleştirmeyip hatıralarını yad etmemektedir.

Üzülerek söyleyebilirim ki Preveze Deniz Zaferi günü başta olmak üzere önemli deniz zaferlerini kutlamayan çok sayıda şehitler verdiğimiz deniz kazalarını esas alan anmalar yapmayan bandırma zaten son zamanlarda ki denize sırtını dönen tavrıyla geçmişin hatıralarından uzaklaşırken bir deniz kıyısı yerleşimi olma özelliğinden de uzaklaşmaktadır. Umarım gelecek günlerde durum değişir. Bu geçmişi hatırlamakla geçmişe değer vermekle geçmişten ibret almakla gerçekleşebilir.