TRABZON VE HAVALİSİNDE YAŞAYANLAR ÖZ VE ÖZ TÜRKTÜR -3

TARIM VE HAYVANCILIK: XIX.yy’da Trabzon ve çevresi, limanda yoğunlaşan ticaret etkinliklerine karşılık, tarım alanında çok ileri düzeyde değildi. Bununla birlikte, 1872 Trabzon Vilayet Salnamesi'ne göre, Trabzon Merkez Sancağı’nda hem kara iklimi, hem de ılıman iklim bitkileri yetişmekteydi.

Cuinet, 1890'da, Trabzon Merkez Kaza’nın 2.418.888 dönümü bulan toplam yüzölçümünün, 821.800 dönümünün ormanlık, 815.357 dönümünün ise otlak olduğunu kaydetmektedir. Bu dönemde, ekili topraklar (463.786 dönüm), toplam sancak yüzölçümünün (4.310.004 dönüm) yaklaşık 1/10’unu oluşturmaktaydı. Sancak genelinde, ormanlık (1.506.400 dönüm) ve otlak (1.663.496 dönüm) arazinin toplamı, sancak yüzölçümünün yaklaşık 3/4'ünü kapsamaktaydı.

1872 Trabzon Vilayet Salnamesi, Trabzon Merkez Sancağı'nda başlıca mısır, arpa, buğday ve yulaf gibi tahıllar ile patates,kendir, bakla, nohut yetiştirildiğini kaydetmektedir. Tahıl ve baklagiller dışında, Trabzon yöresinin en önemli tarım ürünleri tütün ile fındık, ceviz, kestane, kiraz, elma ve armut gibi meyvelerdi. Trabzon Merkez Sancağı’nda 1870 başlarında yılda ortalama 10.000.000 kg tütün elde edilmekteydi. Aynı salnameye göre, Trabzon çevresinde yetiştirilen fındık, sivri, tombul, yağlı, badem, kan ve ceviz fındığı olmak üzere tam 6 türe ayrılmaktaydı.

Cuinet, 1890’da Trabzon Merkez Sancağı’nda 118.020 hektolitresi Trabzon Merkez Kaza ve Akçaabad’da olmak üzere, toplam 194.360 hektolitre mısır elde edildiğini yazmaktadır.

Cuinet’ye göre, 1890’da Trabzon Merkez Sancağı’nda yetiştirilen başlıca tahılların dağılımı şöyleydi:

Yer Adı                                 Tahıl Adı

                                  Buğday   ArpaMısır

Trabzon Merkez             

Kaza Akçaabad16.000   6.940     118.020

Sürmene             200         1.280     64.180

Vakfıkebir           680         390         12.160

Toplam (hkl)      16.880   8.610     194.360

Cuinet’ye göre, 1890’da, Trabzon Merkez Sancağı'nın tahıl ürünleri dışında kalan toplam tarım üretiminin önemli bölümü Trabzon Merkez Kaza ile Akçaabad’da elde edilmekteydi. Cuinet'ye göre, bu dönemde, Trabzon Merkez Kaza'nın en önemli ürünleri, sırasıyla, fasulye (1.850.880 kg), fındık (1.414.520 kg), tütün (1.200.000 kg) ve çeşitli sebzeler (1.055.220 kg) idi. Ayrıca, hayvan yemi olarak kullanılan kuru ot miktarı 3.000.000 kg’ye yaklaşmaktaydı. Sürmene'de elde edilen kuru ot miktarı ise, 3.963.820 kg ile sancak genelinde ilk sırayı almaktaydı. Cuinet’nin verilerine göre, 1890’da Vakfıkebir’in en önemli tarım ürünü 839.150 kg ile fasulye idi. Bu dönemde, zeytin, yalnızca, Trabzon Merkez Kaza’da (200.000 kg) üretilmekteydi .

XIX. yy’da hayvancılık, bitkisel üretimin yanı sıra, ticaretten sonra yöre halkının ikinci derecedeki gelir kaynaklarından biriydi. Cuinet’nin verileri, 1890'da 800.000 baş koyun ve keçi beslendiğini ortaya koymaktadır.

Cuinet’ye göre, 1890’da Trabzon Vilayeti'nde beslenen hayvan türlerinin dağılımı şöyleydi:

Hayvan Türü  Baş

Sığır ve İnek 40.000

Koyun ve Keçi 800.000

At ve Katır 50.000

XIX. yy’da yörede geniş ölçüde balıkçılık yapılmaktaydı. Balıkların türlerine göre farklı öşür alınması, Trabzon’da balıkçılığın önemini göstermektedir. Balıklardan çıkarılan balıkyağı ise Hıristiyan mahallelerde testi (ya da sabur) hesabıyla satılmaktaydı.

Cuinet, 1890’da Trabzon Merkez Sancağımda arıcılık yapıldığını yazmaktadır. Bu dönemde,21.000kg’si Trabzon Merkez Kaza ve Akçaabad'da olmak üzere, yılda ortalama 36.600 kg bal üretilmekteydi.

Cuinet’nin verileriyle, 1890’da Trabzon Merkez Sancağı'nda toplam bal üretiminin dağılımı şöyleydi:

Yer Adı Bal (kg)

Trabzon ve Akçaabad 21.000

Sürmene 14.300

Vakfıkebir 1.300

Toplam 36.600