Trabzon Havalisinde Yaşayanlar Öz ve Öz Türktür – 6

İngiliz arşivlerine göre Ermeniler 15 bin kişi toplayıp Osmanlı'nın haberleşmesine engel olacaklardı. 17 Nisan'da ilk olarak Çatak ve Van'da isyan çıkartıyorlar. Bitlis ve Muş'ta da isyan çıkarttılar. Osmanlı Devleti'nin bu faaliyetler karşısında gösterdiği tavır haklı gerekçelere dayanmaktaydı. II. Dünya savaşında Amerika, Japonları Mississipi bölgesine taşımıştı. Boghos Nubar Paşa, Fransa Dışişleri Bakanına İtilaf Devletlerinin hedeflerine inanıp yanınızda savaştık demiştir. Fransa'nın isteğiyle Fransız ordusunda Ermeni gönüllülerden bir birlik oluşturuldu. İngiliz ordusunda 8 bin gönüllü ve Kafkaslarda 40 bin Ermeni askeri vardı. Fransa'da ölen Ermeniler için anıt dikildi. Bunlar Osmanlı Ermenileri idi. Tehcirden önce 23 yerde Ermeni isyanları meydana geldi. Adana Kozan'da 5 binden fazla Türk katledildi.

Ermenilerin faaliyetleri üzerine Sevk ve İskân kanunu çıkarıldı. Birçok konu iç tüzükte belirtilmiştir. Sevkiyat esnasında Ermenilerin güvenliği, kimlerin sevk edilmeyeceği şifre telgrafında bulunur. Ermenilerin korunması ve bunlara saldıranlara karşı nasıl davranılacağı, suiistimallerin nasıl önleneceği kanunlarla belirtildi.

Ermenilerin, kasıtlı olarak Osmanlı Devleti tarafından yok edilmesi diye bir durum söz konusu değildir. Milletler Cemiyeti'nin 1921 raporuna göre 3 milyon 400 bin Ermeni var. 1 milyon 300 bini göç etti. 50 bini saldırılardan 160 bini açlıktan 30 bini koleradan öldü. Talat Paşa, 1915'te Jandarmaları görevlerini ihmal etmeleri üzerine harp divanına verdi. Aziziye kaymakamı, Ermenileri, korumadığı için divanı harbe verildi. 1915'te 1673 kişi harp divanına verildi. Sonuçta 68 kişiye idam kararı çıktı. 524 kişiye 5 ile 2 yıl hapis cezası verildi.

19. yüzyılın sonlarına doğru komitecilik faaliyetlerini iyice arttıran Ermeniler 1895 yılında Trabzon'da halka birtakım zulümler uygulayarak dünya kamuoyunun dikkatini çekmeye çalıştılar. Ermenilerin bir diğer amacı da bu olaylar sırasında silah kaçakçılığını arttırabilmekti.