İslam’da Kurban İbadeti

Kurban ibadeti biz İslamlar da olduğu gibi bizden önce yayılmış Musevilik Hıristiyanlık gibi dinlerde de yer almış bir ibadettir. Hatta bu ibadetin eskiliğini bütün dinlerin kabul ettiği ilk ata olan Adem Aleyhisselam devrine kutsal kitaplarda yer alan Habil kabil olayına kadar götürmek mümkündür. Ancak biz İslamlarda kurbanın başlangıcı olarak İbrahim Peygamberin oğlu İsmail peygamberi kurban etme girişimi ile Musevilerde İbrahim peygamberin oğlu İshak peygamberi kurban etme girişimi ile başlattığı kabul edilmektedir. Hristiyanlarda ise kurban olan İsa peygamberdir ve bu yüzden direk kurban ibadetine yer verilmeyip Musevilerde ki ve bizde ki kurban ibadeti ile aynı mahiyette bir kurban törenine olgusuna yer verildiği görülemez. Kabaca kökenine değindiğim kurban ibadeti İslamiyet’in farz kabul ettiği ibadetlerden değildir.

Ancak farz olan haç ibadeti içerisinde olmazsa olmaz olan bir ibadettir. Kurbanın farzlığı haç ibadeti yapanlar için farzdır. Bunun dışındakiler için vacip olan bir ibadet olup öncelikle aile reislerine kurban kesmek vaciptir. Bugün ki sistem de veya aile reisliğini bir erkeğin temsil etmediği aile sistemlerinde aile reisi kadında olsa çocukları onun yönetiminde olduğu sürece aile reisi olan kadına vaciptir. Aile reisinin kendisi kurban kesmedikçe eşine veya çocuklarına kurban kesmesi uygun değildir. Ancak aile reisinin eşi veya çocuklarının kendi özel gelirleri olup oradan elde ettikleri para ile kendileri için ayrı bir kurban kesmelerinde herhangi bir sakınca söz konusu değildir.

Şunu da belirtmek gerekir ki şahsi düşünceme göre veresiye veya borç para ile veya kurban satana borçlanarak uygun değildir. Çünkü kurban kesmek vacibiyeti ancak kendi ve ailesinin ihtiyaçlarını karşılamaktan bir kurban alabilecek parası olan kişi için geçerlidir. Kurban kesenin kesiti yerde önemlidir. Bu nedenle inancıma uygun olan kurban kesenin olduğu yerde kesilmeli mümkünse kurban kesen kendisi kesmeli aksi taktirde vekalet verdiği kişinin kurban kesimini yaptığı sırada yanın da mutlaka bulunup tekbire teşkil etmesi en uygun ibadet şekli olmalıdır. Kesilecek kurbanın da bedensel açıdan özürlü veya çirkin görünümde olmaması olabildiğince sağlıklı ve kesildiğinde yeterli miktarda et ortaya çıkaracak bünye de olması gerekir. Kurban olacak hayvanlar dinimize göre sığır, deve, keçi, koyundur.

Kendimi bildiğimden anlayamadığım nokta mandanın da eti yenir. 4 tırnaklı bir hayvan olmasına karşılık neden kurban edilmediğidir. Hakikaten bu yaşıma kadar çevremde bir mandanın kurban edilmediğini önemle vurgularım. Ancak belirtmek isterim ki bence İslami açıdan mandanın da kurban edilmesinde bir sakınca olmamalıdır. Kurban edilecek hayvan ne alındığı yerden eve getirilene kadar ne bakıldığı sürece nede kesime götürülürken eziyet edilmemelidir. Kesimi sırasında da usta eller tarafından ölümü en kısa sürede gerçekleştirilecek şekilde ifa edilmelidir. Bu yüzden kesim ve yüzme parasından kaçarak ne kendimiz yüzmeye kalkalım nede ucuza yapıyor diye ehil olmayanlara yaptırma yoluna gitmeyelim düşüncesindeyim. Şunu önemle vurgularım ki bir koyun veya keçiyi sadece bir kişi kurban ederken sığır deve gibi hayvanları 2 kişiden başlayarak 7 kişiye kadar şahsiyet birlikte kurban edebilecektir. Bu çoklu kurbanlarda mümkünse aynı aileden kişiler eşler evlatlar torunlar anne babalar ve kardeşler oluşturmalıdır. Bu tür uygulamanın yapılması ise kurbanı gerçekleştiren kişiler arasında sana fazla et gitti veya be fazla sen az para ödedim çekişmesinin veya kalplerde tereddütlerin daha az olacağı düşüncesidir.

 Çünkü kurban kesen kişiler arasında tereddüt olursa kurbanın kurbanlığı noktasında tartışılmalar ortaya çıkar kesilen kurbanın dağıtılması noktasında ister keçi koyun gibi kurbanların vücudun bütünü ister büyük baş kurbanlardan elde edilen etin tamamı 3 e bölünmeli 3 te 1 i kurbanı kesenin çevresinde ki fakir fukara komşulara dağıtılmalı 3 te 1 yakın ve tanıdıklardan oluşacak eve gelen misafirlere sofra kurup ikram edilmeli 3 te 1 ise kurban kesenin yanında bulunan ev halkı tarafından yenilip tüketilmelidir. Kurbanların derileri her ne kadar istendiğinde yakınlardan birinin fakirlerden birinin eline verilirse de bugün ki uygulamamız deri toplayan Kızılay başta olmak üzere devletin kontrolünde ki toplumsal amaca hizmet eden kurumlara verilmelidir. Derilerin işe yarayabilmesi için deri yüzülürken deriye bıçak kaçırmaktan deriyi parçalamaktan kaçınılmalı deriyi verilecek yere Kızılay’a vb. vermeden öne tuzlayarak içe kıvırarak bağlayarak ilgili kurumlara verilmelerdir.

Şunu da vurgulamak isterim ki keçi ve koyun kurbanlarında esas dikkat edilmesi gereken nokta oğlak veya kuzuların kurbanından uzak kalınması hiç değilse 6 7 ayık hatta 8 aylık kuzu veya annelerinin boyunda olanlar dışında kurban kesilmesi de kurban ibadetine de aykırıdır. Özellikle büyük başlarda dikkat edilmesi gereken nokta ise genç düvelerin genç dişi hayvanların kurban edilmemesi noktasıdır. Çünkü bu hayvanların yaşamları boyunca verebileceği onların yavrulamaları önlendiğinden hayvan neslinde lüzumsuz bir katliama dönüşmenin önlenmesi söz konusu olacaktır. Şunun da yapılmaması gerekir süt üretimi açısından süt veren hayvanların sütün ucuz olması süt hayvanlarının giderinin gelirinden fazla olması nedeniyle kesilmemesi yoluna gidilmeli dikkat edilmelidir.

Sözün kısası anlık gelir için kurban bayramı için hayvancılığı zarar verir hale getirmemek gerekir. Kurban kesimlerinde belediyenin gösterdiği yerlerde kesim yapılmalı yerleşim yerlerinin caddelerini mezbaha şekline sokan kötü görüntüler ortaya çıkaran kurban kesimi icraatlarından uzak kalınmalıdır. Kurban kesenlerin verdiği payları biriktiren fakir fukaranın verilen payları buzdolaplarında biriktirmeleri veya kıymaya çevirip sucuk haline getirmeleri et zararını önleyen olgular olarak kabul edilebilir saysak da kurban sahiplerinin kurban etlerinin büyük çoğunluğunu kendilerine ayırıp buzdolabında saklamaları veya kasaplarda kıymaya çevirip sucuk yapmaları yaptırmaları kurban ibadetinin ruhuna aykırıdır.

Şunu da belirtmek isterim ki bazı zenginlerimiz kurban ibadetinde de ifrata kaçmaktadırlar çünkü İslam dini imtihanı olanlara daha doğrusu imtihanı olan aile reislerine bir kurban kesmeyi vacip kılmıştır. Bu kesilecek hayvanın kişi başına bir adet olması kesindir. Ancak hayvanın cinsi belli değildir. Bu koyun da olabilir sığır da olabilir. Ne var ki bazı zenginlerimizin onlarca koç kurban ettiğini özellikle bazı fabrika sahiplerinin bu yolla kurban kestiklerini duymaktayız. İyi niyetli düşünerek eşlerine ve çocuklarına da kurban kestiklerini düşünsek bile bu şekilde çok kurban kesmek bir oranda israftır. Şunu da eklemek isterim ki kurban kendisine vacip olan kişinin kurbanının yüzünü dahi görmeden gerek Diyanet aracılığıyla gerek dernekler aracılığıyla yurt içinde veya yabancı memleketlerde vekalet yoluyla kurban kestirmesi olayı da kurban ibadetinin olmazsa olmazlarına tam manasıyla uymayacağını düşünmekteyim.

Bence bu yolla yapılan kurban ibadeti ibadet sahibinin bedeni ibadet şartını ifa etmediği gibi kurbandan aile bireylerinin komşularının ve yakın akrabalarının misafirlerinin istifadesine imkan sağlamayan bir durum ortaya çıkardığından kurban ibadetinden ziyade bir hayır işleme bir sadaka dağıtma şeklinde kurbanın amacına uymayan bir ibadet ortaya çıkardığını düşünmekteyim. Kaldı ki bu yolla bu vekalet süresiyle gerçekleştirilmesi söz konusu olan kurban ibadetinde haksızlıklar yolsuzluklar usulsüzlükler suiistimaller olması ihtimali büyük olduğundan bu şekilde kurban ibadetinin sevaptan çok günaha yol açacağını düşünmekteyim.

Önemle belirtmek isterim ki kurban ibadetinin yurt içinde veya yurt dışında vekalet yoluyla ifası için faaliyet gösteren dernekler veya kuruluşlar bu faaliyetleri yerine haç döneminde Suudi Arabistan da hacıların kurbanlarının değerlendirilmesi yolunda buralardaki kurbanlardan elde edilen büyük miktarda etin Afrika başta olmak üzere açlık çeken İslam veya farklı dinlerdeki ülkelerin halklarına ulaştırma konusunda uluslararası çapta işbirliği konusunda önderlik etseler veya katkıda bulunsalar daha faydalı icraatlar yapmış olacaklardır kanaatini taşımaktayım. Sözün kısası vekalet yoluyla kurban kesiminde veya kurban paylarının dağıtılmasında görev almak için oluşturulan ve ortaya çıkan dernekler yoluyla onların eliyle kurban ibadetini ifa etmede pek çok sakıncalar söz konusudur düşüncesindeyim. Bence bu yolla kurban kesmek, kestirmek kurban ibadeti yapmak değil sadaka dağıtmaktır. Şunu da vurgulamak isterim ki borç parayla kredi kartıyla kurban ibadetini ifa etmekte bence bu ibadetin ana şartlarına uymamaktadır.

Bütün bu uyarılarımıza dikkat edilerek yapılacak kurban ibadetinin dinsel ve sosyal açıdan topluma daha faydalı olacağını düşünmekteyim. Bu şartlar ile yapacağınız kurban ibadetinin size ailenize çevrenize ve ülkemize faydalı olmasını diler sağlık ve sıhhat dolu bayramlar temenni ederim.