ÇEVREMİZDEKİ ŞEHİTLİKLER HAKKINDA HATIRLATICI BİLGİLER

Değerli okurlarım,

Ülkemizin her köşesinde pek çok şehit mezarı bulunduğu hepimizin bildiği bir gerçektir. Zaten buna dayanarak ülkemizin toprağı baştan sona bir şehitliktir, dediğimizde hiçte yanlış bir ifade kullanmış olmayacağımızı düşünmekteyim. Bence belki de “Şüheda fışkıracak toprağı sıksan şüheda” mısrasının sahibi şairimiz bu gerçeği dile getirmek amacıyla bu mısrayı oluşturmuştur. Buna rağmen ülkemiz sathının her yerinde yaşadığımız çevrede bulunan pek çok şehitliğin veya şehitler anıtının kime ve kimlere aitliği konusunda bilinmezlikler anlatımsızlıklar yaşamamız bence tuhaftır. Bu durum bence şehitlerin nesillerinin babalarının, dedelerinin, atalarının nasıl şehit olduğunu bilmemesi nerelerde yattığını bilmemesi demektir. Nitekim bizler yakın çevremizde de aynı durumla karşı karşıya kalır çevremizdeki şehitler anıtlarının kimlere ait olduğunu anıt diyebildiğimiz yerlerin aslında bir şehitlik olduğunu bilmeden yaşarız. Bunun en güzel örneğini Bandırma’mızın Cumhuriyet Meydanındaki şehitler anıtı oluşturur.

Çünkü biz bu anıtı anıt olarak bilir, bu anıtın aynı zamanda toplu bir şehitler mezarı daha doğrusu şehitlik olduğunu bilmeyiz. Aslında bu anıt altında Bandırma’nın kurtuluşunda şehit düşen subay, er ve milislerimizin naaşlarının gömülü olduğunun farkına bile varmayız.

 Oysa burası daha önce yazılarımla da defalarca belirttiğim gibi Bandırma’nın kurtuluşunu getiren Ayyıldız tepe çarpışmalarında (Delikli Bayır Çarpışmalarında) şehit düşen kurtuluş şehitlerimizin naaşlarının gömülü bulunduğu bir şehitliktir. Aynı durum bir zamanlar Bandırma’nın nahiyesi olan şimdi ki komşu ve kardeş ilçemiz Manyas’taki Maltepe’de bulunan anıtta yatan şehitler içinde söz konusudur. Burada da bir anıt söz konusu gibi görünse de aslında Maltepe’deki bu anıtta bir toplu şehit mezarı tabiri caizse bir şehitliktir. Ne yazık ki Manyas ve Manyaslı da bu şehitlerin kimliğinden ve bu anıtın aynı zamanda bir şehitlik olduğundan habersizdir.

Zaten Manyas ve Manyaslı bu anıtı buradaki şehitleri düşünerek şehitlere bir vefa borcu duyarak halk olarak kendisi yapmamıştır. Çünkü bu anıtın yaptırıcısı 1960 Askeri Darbesi ile o zamanın askeri yönetiminin Manyas’a atadığı Kaymakam ve Belediye Reisi görevini yürüten Albay Şemsettin İlter’dir. Kendisine havale edilen görev ve yetkilere dayanarak Manyas havalisinden topladığı yerli ustalarla gerçekleştirdiği çalışmalarla Maltepe’yi düzenleyip bu anıtı yaptırıp yanılmıyorsam 30 Ağustos 1961 tarihinde açılışını gerçekleştiren şahıs bu kişidir. Maltepe’ye yaptırdığı bu anıta Maltepe’de gömülü bulunan veya onlarla aynı sebeplerle şehit düştüğüne inandığı başka yerlerdeki şehitlerin na’şını getirtip elleriyle bu anıtın altına yerleştiren Şemsettin Bey bu icraatıyla buraya gömdüğü şehit askerlerin hatırasını yaşatmayı layıkıyla yerine getirmiş övülmeye değer bir hizmet gerçekleştirmiş değerli bir komutanımızdır. Peki, Albay Şemsettin İlter’in bu anıtta ebedileştirdiği ve altına gömdüğü şehitler kimlerdir?

 İşte bu konu hakikaten layıkıyla cevaplandırılabilecek kesenkes, isim isim şehitlerin adı verilebilecek bilgilerden yoksundur. Ancak çevre köylerden bu anıtın yapımında çalışmış kişilerden ve o dönemi yaşamış hemen hemen hepsi toprak olmuş şahısların ifadelerinden derlenen bilgilere dayanarak ve Kemal Özer’in “Kurtuluş Savaşında Gönen” isimli eserindeki bilgilerden, Zeynel Kozanoğlu’nun “Hamdi Bey ve Akbaş Baskını” isimli eserindeki bilgilerden, Şaban Yalazı’nın “Karacabey” isimli eserindeki bilgilerden, Gönen Belediyesi’nin “Kurtuluş Savaşında Gönen ve Çevresi” isimli eserinden, Muhittin Ünal’ın “Miralay Bekir Sami Günsav’ın Kurtuluş Savaşı Anıları” isimli eserinden, Naci  Asutay’ın “Türk İstiklal Harbi Ayaklanmalar” isimli eserinden edinilen bilgilerden çıkarılan neticelere dayanarak burada yatan yani Albay Şemsettin İlter tarafından buraya gömülen şehitler Kurtuluş Harbi’nin hazırlık devresi diyebileceğimiz devrede Karacabey, Kemalpaşa, Bandırma, Manyas havalisinde gerçekleşen 1919 Eylül, Ekim ve Kasım aylarına tekabül eden dönemdeki Çerkez-Arnavut Çarpışmaları sırasında Anzavur ve Manyas’taki Şah İsmail isyanı sırasında gerçekleşen çarpışmalarda şehit edilen askerlerin olduğu muhakkaktır. Özellikle bugünkü Börülce Ağaç köyü hudutlarında kalan Tavşan Tepe mıntıkasında gerçekleştirilen yerli çetelerin 174. Alay mensubu askerlerle yaptıkları mücadelede şehit edilen yahut bu mücadelede esir edilip sonra katledildiği düşünülen asker şehitlerin burada gömülü olması söz konusudur.

Çünkü gerek Şah İsmail’in Manyas’ta başlattığı isyan sırasında gerek onunla birleşen Anzavur’un isyanı sırasında Manyas’ta onlara direnen onlarla çarpışırken ölen veya esir edildikten sonra katledilenler büyük olasılıkla Maltepe’ye gömülmüşlerdir.  Yine Ekim ayının Ekim ve Kasım ayları arasındaki bir zamanda Karacabey’de üslenen yerleşik Arnavut çetecileriyle Manyas ağırlıklı yerli Çerkez çetecilerin arasındaki üstünlük kurma çarpışması başlangıç döneminde bir kısmı Gönen’de görev yapacak bir kısmı Karacabey’de görev yapacak durumda olan Yarbay Rahmi Bey komutasındaki 174. Alaya mensup bir subay komutasındaki 25 er telefon hatlarının tamiri için bölgede göreve çıkmıştır.

Yukarıda sözünü ettiğim kitaplara göre bu birlik Çerkez çetecilerinin pususuna düşürülüp bir kısmı şehit bir kısmı esir edilmiştir. Bu esirlerin daha sonraki durumunda bu kitaplarda söz edilmez. Ancak o dönemlerde yaşamış Manyas havalisi köylerindeki yaşlılardan edinilen bilgiye göre böyle bir birlikle mücadele sözünü ettiğim Börülce Ağaç hudutlarındaki Tavşan Tepe’de cereyan etmiştir. Yine eskilerin verdiği bilgilere göre bu esirler bir iki gün Manyas Çavuş köyünde hapis tutulmuşlar.

 Daha sonra Manyas’a havale edilmişlerdir. Ama o zamanın yaşayan yaşlıları da bu askerin sonu hakkında bilgi verememektedirler. Yine sözünü ettiğimiz Maltepe anıtı yapılırken Tavşan Tepe bölgesindeki bazı yerler kazılarak oralardan birkaç şehit naaşınında alınıp Maltepe’ye götürüldüğü yolunda bilgi veren yaşlılar olmuştur.

 Bütün bu bilgiler ve açıklamalar ışında diyebilirim ki Manyas Maltepe’de yatan anıtın altına gömülü bulunan şehitler Manyas çevresinde görülen Şah İsmail ve Anzavur isyanlarıyla bu isyanları bastırma yolunda mücadele veren askerlerimizin özellikle 174. Alay mensubu Tavşan Tepe olaylarında yerli çetelerin saldırısına uğrayan askeri grubun fertlerinin oluşturduğu şehitlerdir.  Bu konuda daha detaylı bir yazıyı ileride yayınlamak maksadıyla araştırmalarıma devam edeceğimi bildirirken buradaki askeri birliklerimizin verdiği Anzavur şehitlerine ve 174. Alay mensubu olduğunu düşündüğüm tavşan tepe olayının askeri şehitlerine Tanrı’dan rahmet diliyorum. Ruhları şad olsun.

Manyas artık burada bu şehitlerin yattığını bilerek Manyas’ın kurtuluş günlerinde bunların kurtuluş şehidi yani Yunan’la mücadele şehidi kabul etme zihniyetinden kurtulsun. Tarihi olaylar gerçek değerlendirmeyle değerlendirip bölgemiz ve ülkemiz benzeri olayları yaşamaktan uzak kalabilsin.