Bir Türk Bayramı Olarak Nevruz

Türk milleti olarak Mart ayının 21’ini Nevruz bayramı olarak kabul eder ve kutlamalarla değerlendiririz. Bu bayramların aslında yeryüzünde ilk var oluşumuzdan ve bu var oluşla birlikte başlayan çok Tanrılı tabiat dini veya Şamanizm dediğimiz dini kabul edişle başladığını da söylememiz mümkündür. Çünkü bir oranda Nevruz Bayramı dediğimiz bayram Türk milletinin tabiatın kıştan çıkıp ilkbahara dolayısıyla yaza geçmesinin başlamasını kutlamaktır. Bir başka deyişle tabiatın atmosfer olarak güneşli günlere ısınmaya başlaması ile bunan bağlı olarak toprağın yeşerip yeşilliğe bürünmesini kutlamaktır. Zaten nevruz dediğimiz bu bayram aslında atmosfer değişikliğini esas alan bir bayram olduğunu kendisine hazırlık olarak değerlendirilebilecek temsili icraat günleri ile de haber vererek gelmektedir. Çünkü toplumumuzda cemreler denilen ve dünyanın ana maddelerinin ısınmasını esas alan temsili ısınma günleri ile bu değişiklikleri kendi içinde değerlendirmiş önem verip adlandırmıştır. Nitekim nevruz öncesinde bir birinden takribi birer hafta aralıkla dünyanın ana maddelerinin ısınmasını dile getiren cemreler denilen günler ifadesi söz konusudur. Toplumumuza göre nevruz öncesi dönemde önce hava yani atmosfer ısınır, sonra sular ısınır ve en nihayet dünyanın taş kütlesini oluşturan kara yahut toprak dediğimiz kesim ısınır. İşte nevruz dediğimiz bayram bu üç haberciden sonra ortaya çıkar ve kutlanır. Bu olaydaki kutlamanın esası mitolojimizdeki yahut çevremizdeki mitolojilerde dile getirilen ifade ile toprak tanrının yeniden canlanması ifadesine dayanır. Biz Türklerde ve çevremizdeki doğu toplumlarında özellikle Anadolu’da ve orta Asya’da çok tanrılı tabiat dini veya Şamanizm dediğimiz din topluma hâkimken yeryüzünde insanlar için nimetler yaratan bir tabiat tanrısı çoğunlukla tanrıçası olduğuna inanılırdı. Buna bazen güneş tanrısı veya tanrıçası denir, bazen ana tanrıça denir. Yine bu dinin ifadesine göre bazı mitolojilerde her kış mevsimi öncesinde bu tanrıça yahut tanrı ya kendi eşi olan tanrıyı öldürür yahut da kendisi ölür. Eğer öldürülen eşi ise tabiat tanrısı ölen eşidir öldüren ana tanrıça güneş tanrıçasıdır. İşte bu ana tanrıçanın eşini öldürdüğü veya kendinin öldüğü gün bu Şamanist dine inanan tabiat tanrısı dinine inanan kitlelerde matem günü olarak değerlendirilir. Yine aynı inanç uyarınca 21 Mart tarihine denk gelen tarihte kış başında öldürülen tanrı veya ölen tanrıça tekrar canlanır bu tarihte söz konusu dine inananlarca bayram olarak kutlanır. İşte nevruz dediğimiz olay aslında biz Türklerce farklı dönemlerde farklı adlarla dile getirdiğimiz ana tabiat tanrıçasının canlandığı günün kutlanma tarihi olan tarihte gerçekleşmektedir. Biz Türkler İslam öncesi dönemde hep 21 Mart tarihini bu nedenle bayram olarak kutlamışızdır. Bu bazen Anadolu’da Kübele(Kibele), Arinna, Asya sahasında Apiagae gibi isimlerle adlandırılsa da söz konusu olan Tanrı veya tanrıça işlev bakımından aynı tanrı veya tanrıçadır. Yine şunu da vurgulamak isterim ki bazı kaynaklarda nevruz kış bitmesi nedeniyle sürülerin saya veya ağıllardan çayırlara çıkarılmaya başlandığı günün bayram olarak kutlanması şeklinde de ifade bulmaktadır. İster tabiat tanrısının dirildiği gün ister sürülerin çayırlara çıkıldığı gün olarak kutlansın nevruz ortaya çıkış itibarıyla bir Türk bayramıdır. Ancak bunun aksini ifade eden kaynaklarda vardır. Bilhassa Türk kültürü ile rekabet eden Türk uygarlığına rakip uygarlık mensupları veya Türk milletine rakip milletler bu bayramı kendilerine mal etme yolunda çalışmalar gösterebilmektedirler. Nitekim bu yolda nevruzun Çin kökenli Arap kökenli bunlardan daha dikkat çekici olarak aslında Türklüğün bir alt kültür grubu olan Kürtlerin bir millet olarak nevruza sahip çıktıklarını görmekteyiz. Onlara göre bu bayram kendilerine mal etmeye çalıştıkları Kava isimli bir kahramanın kendilerini zalimce yöneten Kral Dahhak’a başkaldırıp onu yenerek Kürt halkını özgürlüğe kavuşturmasının yıl dönümü olarak kutlanan bir bayramdır.  Devamı yarın…