TRABZON HAVALİSİNDE YAŞAYANLAR ÖZ VE ÖZ TÜRKTÜR - 3

v. 28 Safer 1208 hic. 6.10.1793 mil.de Süleyman paşanın sadrazama yazdığı bir mektubun bir maddesinde evvelce 500 neferle Anapaya memur edilmiş ve kendisine 12.500 kuruş atiye verilmiş ise de Anayapa gidemeyerek Trabzona gitmiş olduğunun bu paranın istirdadı (geri alınması) için yazılmış bir taraftan da Süleyman paşanın İstanbul’daki Trabzon tüccarlarından Süleyman Bayraktar adındaki adımından 8.398 kuruş alacağı tahsil edilmiş ve mütebakisi için de 100 kuruş nakten ve ayrıca da bir senet yazıp gönderilmiştir. Aynı zamanda Trabzon valisi iken imdadı seferinden alacağı olduğundan bu paranın tahsili ile kendisinin borçlarına mahsup edilmesi için ferman yazılmasını rica eylemiş ise de bu sırada Trabzon da ihtilal olduğundan tahsil edilemeyeceği ve Süleyman paşa da mühim bir vazifede istihdam edilmekte olduğundan bu sırada' istenilmemesi ve ileride münasip bir vakitte istenilerek için şimdilik bu işin tehiri ve evrakın (Bas muhasebede) hıfzı (saklanması) emredilmiştir. (vs. bv Ar. M. C.Tas.ASK. DOS. NO. 7603 SA 75-79)

AÇIKLAMA: Kamil kepeci açıklaması : Eski devirlerde memurların maaşı yoktu. Asker ve ümeraya muayyen arazinin aşarı (onda biri) tahsis kılınırdır. Bu meblağ 20.000 akçeye kadar (tımar) ve bundan yukarısına 100.000 akçeye kadar (zeamet) ve bundan yukarısına da (havas) derlerdi. Vali olanlara ayrıca hazer (sulhta) vaktında (imdadı hazeriye) ve sefer (harp halinde) zamanında (imdadı seferiye) diye 2 taksite ödenmek ve ahaliden toplanmak üzere bir para verilirdi ki Süleyman Paşanın imdadı Seferiyeyyeden alacağı kaldığı anlaşılmaktadır. Kamil Kepeci

AÇIKLAMA7: Devlet Süleyman paşanın imdadı Seferiyeden olan alacağını o sırada Trabzon'da, ihtilal olduğunu ve edilemeyeceğini ileri sürerek bu husustaki evrakı, Baş Muhasebede hıfzettiriyor. Buna karşılık, padişahın bir atiyesi, bahşişi olan parayı hem geri Trabzon'da ihtilal olduğunu ve edilemeyeceğini ileri sürerek bu husustaki evrakı, Baş Muhasebede hıfzettiriyor Buna karşılık padişahın bir atiyesi bahşişi olan .parayı hem geri alıyor (12 5ÖÖ kuruştan 87398 nı İstanbul'da, 1ÖÖ0 kuruşu naklen kendisinden ve kajan"3192 kuruş için kendisinden senet almıyor ki, bu suretle 90 kuruşta fazla alınmış oluyor. İhsan edilmiş bîr para imdadı Seferiye alacağına mahsup dahi edilmeğe lüzum görülmüyor alacağına şahin vereceğine karga misali.

a.18 Şevval 1208 Hic, 20 Mayıs 1794 Cumartesi günü Kuğu oğlu Süleyman paşanın eceli mevudiyle Görele'de öldüğü, kim olduğu belli olmayan osman mühürüyle bir zat "tarafından Sadarete yazılan mektupta bildirilmiştir. Bu mektubun tarihi ise 23 Şevval 1208 Hic. (Vs. Bv. Ar.M.c.T. s. Dh. kı s. T70 9SSa .80)

b.17 Safer 1209 Hic.Eylül 1794 ortalarında Kuğuzade Süleyman Paşanın Miriye borcu olduğundan Kafei muhallefâtmın (terekesinin) miriye zabtı emredilmiş isede bunun mal diyecek bir nesnesi olmadığı ve Trabzon Kadısının ilamında bildirilmiştir ve 30/40.000 kuruş borcu bulunduğu ve eşyalarının üvey oğlu Reşit oğlu Süleyman ve oğlu Emin bey tarafından Saklanması ihtimali bildirilmiştir. Borç diye çıkarılan bu meblağ yukarıda kendisine atîye olarak verilen paranın bakiyesiyle yâni tahsil edilemeyen miktarıyla yine bu paranın tekmili olan 12.500 kuruşun tekrar listeye idhal edilmesi çok şayanı dikkattir Bu mesele için oğlu Emin beyin de tehdid edilmesi şayanı hayrettir.(Vs.Bv.Âr.M.C.Tas Adliye Kısmı 4515 Sah.81/82)

Kamil Keçeci Hulasası: Süleyman Paşaya,ait İstanbul'da Başvekalet Arşivindeki vesikalardan tesadüf eylediğimizin hulasalarını yukarıya yazdık. Bunlara nazaran KUĞU OĞLU SÜLEYMAN PAŞA:: Evvela Görele ve Karahîsarı Şarkıde Voyvadalık yapmış ve kendisine sonradan Kapıcı basıcılık Silahşörlük rütbeler verilmiş, bina eminliği yaptırılmış, en nazik hizmetlerde kullanılmış, çerkezleri Osmanlı idaresine alıştırmak ve ısındırmak için Anapa ve Soucak civarlarında dolaşmış ve pek nazik olan bu siyasi Vazifeyi muaffakıyetle başarmıştır. Canikli Ali Paşa. Battal paşa ve" Abdullah paşa isyanlarının tenkilinde bulunmuştur.Trabzon Valiliği esnasında da halkın tevveccüh ve itimadını kazanmıştır.

Açıklama 8: Kuğuoğlu Süleyman Paşanın yukarıda yazılı hizmetlerinden başka ahlak ve karakterini ortaya koyan aşağıda yazılı hususlarda şayanı dikkat ve ibrettir. Şöyleki: Süleyman paşa merhum, bilhassa servet ve paraya ehemmiyet vermeyen bir zat olduğu Rus hududundan Canîk (Samsun) hududuna kadar bugün Artvin, Rize, Trabzon. Gümüşhane, Giresun.Ordu gibi 6 vilayetimizle o zamanlar Osmanlı hudutları içinde bulunan Batum sancağını kavrayan Trabzon eyaleti Valisi olarak geniş bir ülkeyi. Mirmîran (Beylerbeyi) ve Rumelibeylerbeyi rütbeleri ile idare etmiş olmasına, gerek doğuda gerekse batıda Tuna boylarındaki Rus cephelerinde kumandanlık etmiş bir zat olarak.vazife aldığı yerlerde kendisi ve mahiyetindekilerin günlerce aç kalma, atlarına arpa bulamama pahasına halkın elindeki erzaka ilişmeyerek, mahalli kadılar vasıtasıyla o günün usulüne göre halktan parasıyla zahire tedarik etmiş olması, Trabzon Valisi olarak imdadı Seferiyyeden alacağı olmasına rağmen kendisinden atiye olarak padişah tarafından verilmiş 12.500 kuruşluk ihsanı geri alınması hatta ölümünden sonra bu atiyenin 2. defa istirdat edilmesine kalkışılması ve nihayet o tarihlerde çok az devlet yüksek memurlarına nasip olan şekilde "başı kesilmeden eceli mev'udiyle döşeğinde ölmüş olması ve vefatından sonra nefsi Trabzon da "memuru mahsusu serice sayılıp defteri tutulan" terekesinin: 12 adet müstamel kadife yastık yüzü bir adet müstamel entari (o zamanlar ve hatta son zamanlara kadar-erkekler pijama yerine entari giyerlerdi.) İkinci müstamel çuha yan makadı,1 adet müstamel çuha baş makadı,8 sahan. 6 adet tencere, maa kapak 1 adet güğüm. 3 adet Değirmenderede vaki asiyap (Değirmen)den ibaret oluşu, müşarünileyh hakkında ve karakterini gösterir birer canlı örnektir. (Yukarıda bahsedilen değirmenlerin halen de paşa değirmenleri olarak adlandığını, sonradan sahibi olan Ekrem Ongan beyden bizzat öğrenilmiştir.)Vesikalar bahsinde tere defteri suretiyle, kendisine zimmet çıkarılan listeninde suretleri de açıklanacaktır.

1. Kamil Kepeci oğluna göre Kuğuzade Süleyman Paşa ailesinin esas şeceresi şöyle yazılabilir. Süleyman Paşanın:

1-Kardeşleri Rüstembey Mehmet bey. Ömer bey, kız(İsmail ağanın karısı)

2-Oğlu Emin bey

Bu aileye mensup zevattan Ali Beye (Emin Beyin oğlu Voyvada-Derebeyi) ait hiçbir vesikaya tesadüf edilememiştir. Ve bunun oğlu Eminbey Trabzonda’da Rizeli Tuzcu oğullarının ihtilafı sırasında bu aileye mensup olmasından dolayı Kütahya’ya nefedildiği (sürüldüğü) haber alınmış ise de. günlerce Arşivlerde yapılan araştırmalarda nefiye hakkındaki emre tesadüf edilememiştir.

11 nci Emin beyin oğlu Rıza bey. Bursa askeri İdadisine girmiş ve 1301 hic. 1883 de mektebin yetiştirdiği otuz üçüncü sınıf olarak 1305 hic. 1887 tarihinde sınıfın elli altıncı si olarak çıkmıştır. Orduda pek çok hizmetler eylemiş Yunan harbinde (1313 hic. 1895 mil.) Trabzon fırkasıyla bulunmuştur.