TARİHTE SURİYE HÂKİMİYETİ İÇİN YAPILAN ŞAVAŞLAR

Değerli okurlarım, son birkaç yıldır Suriye ile ilgili gerek sözlü medyada, gerek yazılı medyada, yer alan haberlere baktığımız da görürüz ki şu anda dünyanın birinci meselesi Suriye ve Suriye’nin hakimiyeti meselesidir. Hemen şunu eklemek isterim ki, bugünün birinci konusu olan, Suriye hakimiyeti meselesi yeni bir mesele olmayıp ilk çağlardan beri dünyanın önde gelen konularından biri olmuştur. Bu  yüzdendir ki Suriye ilk çağlardan günümüze her zaman Ortadoğu da büyük savaşların sebebi olmuştur. Savaş sebebi olmasının ana nedenlerinin başın da Suriye’nin Anadolu, İran, mısır medeniyetleri arasın da bir geçiş yolu olması aynı zamanda Ortadoğu da hakim olmak isteyen herhangi bir medeniyetin Suriye’ye hakim olmak mecburiyetin de olmasıdır.  Bunun yanında bir diğer neden olarak Suriye’nin ticaret yolları üzerin de olması ve yeryüzünde ki Hristiyanlık ve Yahudilik, İslamlık gibi semavi dinlerin çıkış noktası olan başta kudüs olmak üzere Suriye ile iç içe konumda olup aslında Suriye’nin bir parçası olan Filistin toprağında olmasıdır. Gerçi bugün sanayinin ana maddesi olan petrolün de bu sahada olmasının, Suriye’nin savaşlara konu olmasın da Doğu Akdeniz hakimiyetinin Suriye’den denetleyebilme, olanağını sağlaması da Suriye konulu savaşların çıkmasında etken olduğunu söyleyebiliriz. Yeryüzünde Suriye konusun da Ortadoğu hakimiyeti konusun da meydana gelmiş ilk savaş hangisidir diye baktığımızda ilk ve tartışmasız akla gelecek, savaş şüphesiz ki Anadolu’da  kurulmuş Eti İmparatorluğu ile bir başka adı ile Hitit İmparatorluğu ile Mısır da  kurulmuş olan orta Mısır krallığı arasın da cereyan eden KADEŞ savaşıdır. Bu savaşın, çıkış sebebi, Hititlerin Suriye hakimiyeti kurmak istemesine karşılık mısırlıların da aynı ideal peşinde olmasıdır. Ansiklopedik bilgilere daha doğrusu internet bilgilerine baktığımız da Kadeş savaşı hakkında şu bilgilerin verildiğini görürüz.

Kadeş Savaşı ve Barış Antlaşması

M.Ö. 1274 tarihinde II. Ramses ile Muvattalli arasında Kadeş önünde büyük bir meydan savaşı yapıl-mış ve Kadeş Barış Antlaşması ile sonuçlanmıştır. Bu antlaşmaya bağlı olarak II. Ramses savaştan önce aldığı yerleri boşaltmış, Kadeş Şehri Hititlere kalmıştır.

Kadeş Barış Antlaşması sırasında orduda çıkan bir isyanda, Muvattalli öldürülmüştür. Antlaşma, onun yerine geçen III. Hattuşili tarafından imzalanmıştır. (M.Ö.1269) Bu antlaşma dünya tarihinde eşitlik ilke-sine dayanan en eski antlaşmadır. Antlaşma çivi yazısıyla gümüş plakalar üzerine Akadca olarak yazılmış-tır. Ayrıca Kralın mührünün yanında Kraliçenin mührü de vardır.

Bu antlaşmanın gümüş levhalara kazınmış olan asıl metinleri kayıptır. Mısır’da tapınakların duvarlarına kazınan antlaşmanın bir nüshası da, Boğazköy (Boğazkale) kazılarında kil tablet olarak bulunmuş olup Istanbul Arkeoloji Müzesinde sergilenmektedir.

Kadeş antlaşmasının Hattuşa’da bulunan çivi yazılı tabletinin büyütülmüş kopyası New York’ta Birleş-miş Milletler Binasında asılıdır.

Kadeş Antlaşması Metni

“Mısır Memleketi Kralı, Büyük Kral, Kahraman Ra-maşe-şa mai Amana’nınHatti memleketlerinin bü-yük Kralı Hattuşili ile iyi dostluklarının , kardeşliklerinin ve büyük krallıklarının devamı için yaptıkları antlaşmadır.

Bunlar, Mısır memleketi Büyük Kralı, bütün memleketlerin kahramanı, Mısır memleketi Kralı, Büyük Kral, kahraman Minmua-rea’nın oğlu, Mısır memleketi Kralı, Büyük Kral, kahraman Min-pahirita’rea’nın torunu, Rea-Maşeşta-Mai Amana’nın, Hatti memleketi Kralı, Büyük Kral, Murşili’nin oğlu, Büyük Kral, Hatti memleketi Kralı, kahraman Şuppiluliuma’nın torunu, Büyük Kral, Hatti memleketi Kralı, kahraman Hattuşili’ye söylediği sözlerdir.       Devam edecek