Fazla eleştiri, özellikle aile üyeleri içinde, özellikle de çocuklarımıza yaptığımız fazla eleştiri çocuklarımızın bizi sevmemesine yol açmaz. En yaygın inanışlardan birisi de budur. "Çocuğumu çok eleştirirsem benden bıkacak, konuşmamdan da bıkacak, nefret edecek" gibi düşündünüz ama olay tam tersidir. Yaptığınız her gereksiz ve fazla eleştiri ya da sert eleştiri, aslında pasif agresif davranış yani eleştiri olmayan ama sizin eleştiri sandığınız agresif tavırlar aslında çocuğun kendinden nefret etmesine, kendini sevmemesine yol açar.
Olayın bizimle ilgisi olmaz. Olayın yörüngesi tamamen değişip ebeveynden daha çok çocuğa yönelir. Bu da bizim özgüveni zayıf, kendi değerinin farkında olmayan, kendi değerini görmeyen, kendine güvenmeyen, öz değerler toplamını (özsaygı, öz sevgi, öz bilinç, özgüven, gibi) sürekli zedelemiş oluruz. Yani sürekli ve fazla eleştirinin aslında yapan kişiden ziyade yapılan kişiye zararı fazladır ve öz benliğine hasar verir.
Burada eleştiriyi tanımlama ihtiyacı hissediyorum. Eleştiri yapıcı değilse içinde tenkit, yargılama, ima, suçlama barındırıyorsa zaten eleştiri değildir ama bunlar pasif agresif tavırlardır ve ebeveynin aslında çocuk üzerindeki egosunun tatmini ya da hakimiyetini, tahakkümünü kurmak için yaptığı saldırgan tavırlardır bunlar. Biz eleştiri sanırız, biz çocuğumuzun iyiliği için söylüyoruz sanırız ama işin özüne baktığınızda, bu konuşmanın çocuğa bir faydası var mı diye konuşmayı yapmadan önce bir düşünmek lazım. Faydadan kastım şu; çocuğun davranışlarında olumlu yönde ısrarlı bir çaba, değişiklik çabası olacak mı buna bakın.
Eğer eminseniz ki yaptığınız konuşmadan sonra çocuğun tavır ve davranışlarında hiçbir şey değişmeyecek o zaman emin olun ki bu bir eleştiri değil zaten. Neden? çünkü çocuk olumlu eleştiriyi, altını çiziyorum olumlu eleştiriyi, yapıcı olarak alacağı için sizin söylediğiniz her şeyi uygulamaya uğraşacak.
Evet, o dakikadan itibaren değil belki ama konuya mevzubahis olayı yaşadığında "annem böyle demişti, babam böyle demişti" deyip uygulamaya çalışacak. Ama siz yakıcı ve yıkıcı eleştiri yaparsanız sizce bunu hatırlar mı? Bir düşünün bakalım. Tabii ki hatırlamaz. Neden hatırlamaz? Çünkü bilinçaltı bu kaydı silmek isteyecektir. Çünkü orada bir saldırı var. Çünkü orada öz benlik tehlikeye girmiş ve bir daha asla o konuşmayı hatırlamak istemiyor.
O yüzden eleştiride bulunduğunuzda, çok yakıcı eleştiride bulunduğunuzda çocuğunuz sizden değil kendinden nefret edecek. Bunu sakın unutmayın. Konu üzerine düşünmeye değer olduğunu düşünüyorum. Sevgilerimle...