Yunus İle Karıştırılan Halk Ozanı Ümmi Sinan

Anadolu halkı Yunus Emre’yi benimsemiş ve özümsemiş adeta kendinden saymıştır. Bugün ülkemizde Yunus Emre’yi tanımayan daha doğrusu bilmeyen çok az birey mevcuttur. Halkımız Yunus Emre’yi o kadar çok benimsemiştir ki bu nedenle mezarının kendi bölgesinde olduğunu söyleyen ve gösteren pek çok yöre ve yerleşim yerleri mevcuttur.

Yunus Emre’nin bu kadar benimsenmesinin sebebi yazdığı tasavvufi şiirlerinin öz Türkçe olmasından gelmektedir. Ama ne yazık ki ondan sonraki dönemlerde yaşamış en az onun kadar başarılı tasavvufi şiirler ortaya koyarak halkımıza seslenmiş Yunus’u taklit ederek eserler ortaya koymuş bir şair olan Ümmi Sinan’ı halkımız gereği gibi tanıyamamış hatta bu yüzden ona ait bazı eserleri Yunus Emre’ye mal etmeye yönelen kimseler görülebilmiştir.

Halkımız için en az Yunus kadar önemli seslenişler yapmış bu şairi tanımanın halkımızın kültürünün gelişmesi açısından edebiyatımızın bir başka tabirle halk ve tasavvuf edebiyatımızın daha iyi tanınabilmesi için gerekli olduğunu düşünmekteyim. Bu amaçla Ümmi Sinan hakkında yazılı kaynaklarımıza daha doğrusu genel edebiyat kaynaklarımıza genel bilgi kaynaklarımıza baktığımızda hayatının şöyle dile getirildiğini görürüz:

On altı ve on yedinci asırlar arasında yaşamış ünlü şair ve mutasavvıflardandır. Doğum tarihi ve yaşadığı zaman ile ilgili olarak farklı bilgiler verilmektedir. Yazdığı ilahileri ile şöhret bulmuş ve bir çok insanı etkilemiştir. Kendisi bir Yunus takipçisidir. Yazdığı şiirleri bestelenmiş ve bazıları günümüze kadar ulaşmıştır. Risale-i Nur’da ismi zikredilmekte ve şiirlerinden iki kıta aktarılmaktadır.

Ümmi Sinan veya gerçek adıyla Yusuf (İbrahim) Antalya’nın Elmalı ilçesinde doğdu. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Hayatı ile ilgili yapılan araştırmalardan bazılarına göre 1563-1567 yılları arasında doğduğu tahmin edilmektedir. Doğum tarihi farklılık arz ettiği gibi gerçek isminin de farklı olduğu ileri sürülmektedir. Bazı kaynaklarda gerçek adının İbrahim olduğu belirtilmektedir.
İbrahim Ümmi Sinan olarak kabul edilen eserlerde ise, yaklaşık bir asır önce yaşadığı ve ölüm tarihinin de 1568 olduğu ileri sürülmektedir.

Dolayısıyla zaman itibariyle arada çok önemli bir fark vardır. Ancak, gerçek adının Yusuf veya İbrahim olması ve yaşadığı iddia edilen dönemler arasında bir asır gibi uzun bir zaman bulunmasına karşılık, kendisine atfedilen şiirler, farklı iki kişi olma ihtimalini akla getirmemektedir. Tasavvufla ilgili yazılan eserlerde ve bazı mahalli araştırmalarda Yusuf adının daha çok kabul gördüğü anlaşılmaktadır.

Yusuf’un (İbrahim) doğum tarihi kesin olarak bilinmediği gibi, görmüş olduğu eğitimi hakkında da fazla bilgi yoktur. Ancak, özellikle onun yetiştiği dönemde Elmalı’nın önemli bir mevkide bulunması, burada mevcut olan medrese ve kütüphaneler göz önüne alındığında bir ilim irfan merkezi olduğu anlaşılmaktadır.

Buradan hareketle iyi bir eğitim gördüğü tahmin edilebilir. Ayrıca, aralarında Niyazi-i Mısrî gibi ünlü talebelerinin olması ve bunların eserlerinde hocalarından övgüyle söz etmeleri de
kendisi hakkında daha fazla bilgi sahibi olma imkanı vermektedir. Devam edecek…