YAKIN TARİHİMİZDE ROL OYNAMIŞ, İZLER BIRAKMIŞ ÜNLÜ ASKERİ VE SİVİL GEMİLERİMİZ

DUMLUPINAR DENİZALTIMIZ

Bu denizaltımız Çanakkale boğazında seyrederken yaşadığı bir çarpışma neticesinde içindeki denizcilerimizle birlikte sulara gömülmesiyle Türk halkının kalbinde açtığı yara ile derin izler bırakan bir gemimizdir. Bu deniz altımız hakkında ve yaşadığı kaza hakkında farklı bilgiler ihtiva eden anlatımlar mevcuttur. Genel kaynaklara ve özellikle internet bilgilerine baktığımızda farklı anlatımlar görülebilmektedir. Bunlardan birisi bu denizaltımız ve yaşadığı deniz kazası hakkında şu bilgileri vermektedir:

Dumlupınar Denizaltısı, 1944 yılında Amerika’nın Corn kentindeki Electric Board Company tersanesinde inşa edilerek1 23 Nisan 1944 tarihinde ilk kez suya indirilmiş2, II. Dünya Savaşı yıllarında Blower adıyla Amerikan Deniz Kuvvetlerinde görev yapmıştır.      
Dumlupınar Denizaltısı; 95 metre uzunluğunda, 6.500 beygir gücünde iki dizel motora sahip olan döneminin en modern denizaltılarından birisidir. Modern denizaltılarda bulunan hava alma düzeneğiyle donatılan Dumlupınar, su altında uzun süre kalabilme ve uzun mesafeli sefere çıkabilme özelliğine sahiptir. Dumlupınar, yakıt ikmali yapmadan İstanbul’dan Amerika’ya gidebilecek kapasite ve 150 metre derinliğe dalabilecek yeteneğe sahip bir denizaltıdır.    
Dumlupınar Denizaltısı, 1949 yılına kadar Amerikan Deniz Kuvvetlerinde görevini yerine getirmiş, 1950 yılında Philadelphia tersanesi tezgâhlarında bakım ve onarımdan geçtikten sonra Türk – Amerikan Karşılıklı Güvenlik Programı çerçevesinde 19 Aralık 1950 tarihinde Bumper denizaltısıyla birlikte Türk Deniz Kuvvetlerine teslim edilmiştir.       
Türk – Amerikan Karşılıklı Güvenlik Programı çerçevesinde 19 Aralık 1950 tarihinde Türk Deniz Kuvvetlerine teslim edilen “Blower”, “ Dumlupınar ”; “ Bumper ”, “ Çanakkale ” isimlerini almışlardır.    
Dumlupınar Vakası   
Dumlupınar Denizaltısı, I. İnönü Denizaltısıyla beraber 1 Nisan 1953 tarihinde Gölcük Deniz Ana Üst Komutanlığı’ndan çıkarak Ege Denizi’nde NATO tatbikatına katılmıştır. NATO tatbikatını başarıyla tamamlayan Dumlupınar ve I. İnönü Denizaltısı tekrar Gölcük Deniz Ana Üst Komutanlığı’nda dönmek üzere 3 Nisan 1953 tarihinde yola çıkmıştır. 
I. İnönü Denizaltısı’nın önünde seyreden Dumlupınar Denizaltısı, 4 Nisan 1953 gecesi Çanakkale Boğazı içinde gemilerin zor manevra yaptığı ve ters akıntının şiddetli olduğu Nara Burnu açıklarına yaklaşmıştır. 4 Nisan 02.00’de Nara Burnu açıklarında karşı yönden gelen Naboland isimdeki İsveç yük gemisi görünmüştür. Akbaş Feneri’nden yarım mil mesafede, 250 derece rotasında seyreden İsveç yük gemisi, 02.15’te Dumlupınar Denizaltısı’na ön taraftan şiddetli bir şekilde çarpmıştır.       
İsveç yük gemisi Naboland’ın 4 Nisan 02.15’te Dumlupınar Denizaltısı’na çarpmasıyla Dumlupınar Denizaltısı kaporta kısmından su alarak kısa sürede burnunun üzerine batmaya başlamıştır. 86 kişilik Dumlupınar Denizaltısı mürettebatından çarpışma anında denize düşen Gözcü Erler Veysel Saygılı ve Enver Uçar ile beraber 8 denizaltıcı su yüzeyinde kalmıştır. Su yüzeyinde kalan 2 Dumlupınar denizaltıcısı Dumlupınar Denizaltısı’nın pervanesine kapılarak şehit olmuştur.  
İsveç yük gemisi Naboland’ın Süvarisi 4 Nisan 02.30’da; “Çanakkale’den 3 mil mesafedeki mevkide meçhul bir denizaltı ile çarpıştık. Acil yardıma ihtiyacımız var.”10haberini Çanakkale Eceabat’taki 10 numaralı Gümrük Motoru’na bildirmiştir. Eceabat’tan hemen harekete geçen 10 numaralı Gümrük Motoru, İsveç yük gemisi Naboland’dan atılan işaret fişekleri rehberliğinde kazanın cereyan ettiği yere gelerek batan Dumlupınar Denizaltısı’nı arama ve kurtarma çalışmalarına başlamıştır.    
Çanakkale Boğazı, Nara Burnu açıklarında 4 Nisan 06.40’da balıkçılar daha önce hiç görmedikleri sarı renkli battı şamandırası bulmuşlardır. Battı şamandırasının üzerinde; “TCG Dumlu Denizaltısı burada battı. Kapağı aç, telefon içeridedir. Telefonun düğmesine basarak konuş, telefon ile konuşamazsan en yakın limana haber ver. Botunu şamandıraya bağlama!”12yazmaktadır. Dumlupınar Denizaltı Battı Şamandırası, Çanakkale Deniz Kuvvetleri Komutanı Albay Zeki Adar tarafından açılarak Dumlupınar Denizaltısı kıç torpido kısmından elektrikçi Astsubay Başçavuş Selami Özben ile irtibata geçilmiştir.     
Dumlupınar Denizaltısı ile katıldığı NATO tatbikatından makine arızası nedeniyle geciken I. İnönü Denizaltısı Nara Burnu’na 4 Nisan 08.20’de ulaşmıştır. I. İnönü Denizaltısı Üsteğmen Suat Tezcan, Dumlupınar Denizaltı Battı Şamandırası’nın yanına giderek Dumlupınar Denizaltısı kıç torpido kısmından Başçavuş Selami Özben ile görüşmüştür. Başçavuş Selami Özben; denizaltının dizellerden yara aldığını, manevra dairesinde yangın çıktığını, barometrenin 267 kadem gösterdiğini, kıç torpido dairesine geçtiklerini diğer dairelerden haber alınamadığını söylemiştir.  
Dumlupınar Denizaltısı’nda barometrenin 267 kadem göstermesi denizaltındaki havanın ancak 72 saat yeteceğini göstermektedir. 72 saat dolmadan “çan” denilen kurtarma aracının denizaltıya indirilmesi ve dalgıçlar tarafından denizaltı kurtarma kapağına sabitlenmesi gerekmekteydi. Kurtaran gemisi, kazadan 10 saat 25 dakika sonra Nara Burnu’na ulaşmış; ancak Nara Burnu’ndaki ters akıntıdan dolayı dalgıçlar Dumlupınar Denizaltısına çok zor ulaşma imkânı bulmuşlardır15. 4 Nisan 15.00’de Dumlupınar Denizaltısına ulaşan dalgıçlar kurtarma çanını sabitlemiş; ancak kurtarma çanı yanlış sabitlenmiştir. Kurtarma çanının tekrar bağlanması için battı şamandırasının halatı ile Dumlupınar Denizaltısına ulaşılması denenirken battı şamandırası halatı koparak Dumlupınar Denizaltısı ile bağlantı kesilmiştir.    
Dumlupınar Denizaltı Battı Şamandırasının halatının kopması üzerine Dumlupınar Denizaltısı’ndan ümit kesilmiştir. Dumlupınar Denizaltısı motorcusu Astsubay Ulvi Erharaz, yeni doğan çocuğunu görebilmek için imkânsızı zorlayarak gözlem kulesinden kendisini hırçın sulara bırakmış; ancak 80 metreden su yüzeyine basınçtan dolayı çıkamayarak şehit olmuştur.   Devamı yarın…