Türk Dünyasında Şehit ve Şehitlik Anlayışı Osmanlı Hanedanında Şehit ve Gazi Görüntüleri

Osmanlı hanedan üyelerinden verilen tek şehit 1. Murat beydir. Kuruluş dönemi ve yükselme dönemi padişahlarının hemen hepsi yaptıkları fetihler, yaşadıkları savaşlar nedeniyle gazi olmalarına karşılık şehit olma durumunu yaşamamışlardır. Ya rivayet edildiğine göre Fatih Sultan Mehmet, 2. Beyazıt gibi zehirlenerek ölmüşler veyahut ta artan hastalıkları nedeniyle vefat etmişlerdir. Ne tuhaftır ki Kanuni Sultan Süleyman savaş sahasında ölmesine karşılık hastalığından ölmüş, şehitlik rütbesine erememiştir. Kanuni sonrası dönemde Osmanlı padişahları 3. Mehmet, 4. Murat dışında savaşa katılıp, ordular yönetmediklerinden üstelik Celali isyanları dahil iç isyanları bile komutanlarına, sadrazamlarına bıraktıklarından bu ikisi dışındaki padişaha Osmanlı hanedanı üyesi yöneticilere gazi demek imkansızdır düşüncesindeyim. Buna rağmen dönemlerinde savaşlar gerçekleşip, yenilgiler ve zaferler kazanılan padişahlara da gazi dendiğini hatta bu tabirin bu padişahlar için bugün dahi kullanıldığını görmekteyiz. Bunların en tipik örneğini 2. Abdülhamit ve bu padişaha kullanılan gazi unvanı önümüze sermektedir. Bırakın fetihler yapıp ülke müdafaası yoluna savaş veren ordulara komuta etmeyi kendisini deviren küçük bir miktar askerin oluşturduğu harekat ordusuna karşı emrindeki yaklaşık 50 bin kişilik kuvvete sahip denilen 1. Orduya komuta ederek karşı durmayı bilen, gerçekleştirmeyen bu padişaha gazi demek ne derece doğrudur, doğrusu anlamak zordur. Bunun neticesinde sözlerime son verirken hatırlatmak ve önemle vurgulamak isterim ki Osmanlı hanedanı üyesi beyler ve padişahlardan 2. Beyazıt müstesna Kanuni’ye kadar Kanuni dahil olmak üzere tüm beyler ve sultanlar gazilik unvanını hak ederken bunlar dışında Osmanlı padişahlarından 3. Mehmet ve 4. Murat dışındaki padişahların gaziliğinden söz etmek mümkün değildir. Osmanlı hanedanının savaş sahalarında verdiği tek şehit yönetici olarak verdiği tek şehit 1. Murat yani Murat Hüdaverdigardır. Yaşanan bir sürü iç ve dış mücadeleye rağmen Osmanlı hanedanının verdiği tek şehit olması Murat Hüdaverdigar açısından vurgulanması gereken önemli bir durumdur.

Çünkü Osmanlı hanedanına mensup yönetici olarak savaş meydanında şehit olan tek Osmanlı padişahı 1. Murattır. Onun dışında Osmanlı hanedanına mensup bazı şehzadeler saldırı veya müdafaa savaşlarında şehit düşseler de yönetici vasfında olmadıklarından 1. Murat gibi Osmanlı hanedanının verdiği hükümdar yahut yönetici şehidi sayılmazlar. Bunun dışında bazı Osmanlı padişahları iş başında iken çıkan ayaklanmalar neticesinde hayatını kaybetmiş olmalarına rağmen bunları da şehit Osmanlı hanedanı üyesi olarak söylemekte zorlanmaktayız. Çünkü bunların bir kısmı yerlerine geçen yeni padişahların emri ile boğdurularak öldürülmüşlerdir. Bu durumun bir istisnası olarak 3. Selim isyancıların bizzat kılıç darbeleriyle şehit edilmiştir. Yine 3. Selim gibi bir istisna olarak sultan Abdülaziz’in onu devirenlerin isteği üzerine bilek damarları kesilerek şehit edildiği söylentisi vardır. Gerek padişahların bazıları gerek şehzadelerin bazıları bazı tarihi anlatımlarda zehirlenerek öldürüldükleri yolunda anlatımlarla bu yolda beyanlarla hikaye edildiğini duymaktayız. Gerek dış mihrakların gerek iç mihrakların zehirle öldürttüğü dile getirilen Osmanlı hanedanı mensuplarının en tanınmış üyeleri fatih sultan Mehmet ve onun oğlu 2. Beyazıt’tır. İslam dininin kaideleri bazı anlatımlara göre zehirlenerek öldürülenleri şehit saymaktadır. Eğer bu kaide gerçekten doğruysa fatih sultan Mehmet te 2. Beyazıt’ta şehit Osmanlı hanedanı üyesidir diyebiliriz kanaatindeyim. Ancak hemen eklemek isterim ki 2. Beyazıt’ı zehirleten kişinin yavuz sultan selim olduğu rivayeti de mevcuttur. Bu rivayeti de gerçek kabul ettiğimizde şehit 2. Beyazıt’ın katili ağabeyleri korkut ve Ahmet çelebileri katlettiren yeğenlerini katlettiren katil yavuz sultan seklimdir. Şunu da vurgulamak isterim ki şehitlik rütbesine eren tek Osmanlı hanedan üyesi padişahı 1. Murat olmasına karşılık Osmanlı padişahlarının pek çoğu kardeş katili yeğen katili evlat katili hatta baba katilidirler. Evlat katillerinin en tipik örneği Mustafa Çelebiyi Beyazıt Çelebiyi öldüren Kanuni Sultan Süleyman baba katillerinin en tipik örneği yavuz sultan selimdir. Her şeye rağmen kuruluş devrinde Osmanlı hanedanının verdiği şehitlere Tanrıdan rahmet diliyorum. Yine Osmanlı hanedanı o yönetimi altındaki Türk milletinin şehit mensuplarına da tanrıdan rahmet diliyorum. Şunu da hatırlatmak isterim ki Kanuni Sultan Süleyman Zigetvar Muhasarasında ölmüş olmasına rağmen çadırında hastalığından öldüğünden kendisine şehitlik nasip olmamış bir padişahımızdır.

Şunu da belirtmek isterim ki Türk ve İslam dünyasında savaşa katılıp sağ dönenlere gazi dendiği düşünülürse Osmanlı hanedanı mensubu padişahların kuruluş devri ve yükselme devri hatta bir kısım duraklama devri padişahlarına savaşa katıldıklarından gazi demek yerinde olacaktır. Savaşa katılıp gazi olan son Osmanlı padişahı 3. Mehmet’tir bunun dışındakiler savaş yüzü görmediğinden gazi unvanını hak edecek kişiler değillerdir. Ancak biz Türk milleti ordusu savaş kazanan yöneticilere de gazilik vasfını yakıştırmayı sevdiğimizden 2. Abdülhamit gibi bazı padişahlara da gazi dendiğini görmekteyiz. Bence bu yanlıştır. Sarayından bir adım dışarı atmayan 2. Abdülhamit nasıl gazi olmuştur. Korkarım ki o örnek alınarak daha sonraki dönemdeki yöneticilerinde ordu komutanı sıfatı taşıdığı sırada ordularının savaşa girip çıktığından ve ya zafer kazandığında kendilerine de gazi denmesi söz konusu olabilecektir. Bence böyle bir telakki böyle bir yakıştırma böyle bir olgu gerçek dışı bir ifade olacaktır hak edilmemiş bir son hak edilmemiş bir iltifat olacaktır. Umarım gerçekleşmez, umarım tarih Türk milleti açısından böyle tuhaflıklar böyle komiklikler kaydetmez.