güvenilir kaynak casibom giriş maritbet
SON DAKİKA
Hava Durumu

Trabzon Havalisinde Yaşayanlar Öz ve Öz Türktür – 6

Yazının Giriş Tarihi: 18.12.2020 21:47
Yazının Güncellenme Tarihi: 18.12.2020 21:47

Trabzon şehri, tüm bu ticari avantajlarına rağmen Osmanlı Devleti'nin son zamanlarında ekonomik anlamda önemli sıkıntılar yaşamıştır. 1890'lı yıllarda Trabzon'da görev yapan İngiliz Konsolos Longworth, raporunda, Trabzon'da mali durumun, ürün ve âşâr gelirlerinin iyi olmasına rağmen, problemli olduğunu yazmaktadır. Öte yandan Haziran 1891'de meydana gelen sel nedeniyle yolların ve köprülerin zarar gördüğü, trafik ve ticaretin düzgün bir şekilde yürümesi için bunların acilen tamir edilmesi gerektiği ve tabii olarak para gerektiren bu durumun da ekonomiyi olumsuz etkileyeceği tahmin edilmiştir. Longworth, 1897 tarihli raporlarında da vilayetteki ekonomik durumun hiç tatmin edici olmadığını belirtmekte ve bu durumu, "yoksulluğa düşmüş bir nüfus ve borç yükü altında bir yönetim" şeklinde tanımlamaktadır .

2.1.2.     Trabzon'un İdari ve Nüfus Yapısı

Trabzon fethedildiği zaman civarda bulunan Lazlar, İslamiyet ile temasa geçerek, Şafi mezhebini kabul ettiler. Kâtip Çelebi, bölge kavimlerini Lezgi, yani Mergil, Gürcü, Ahbaz, Çerkes ve Laz olarak saydıktan sonra, bu sonuncuların Trabzon'a en yakın bir yerde oturduklarından, Trabzon'un doğusundaki dağlarda Çepni ve Lazlar ile birlikte yaşayan Türkmenlerden bahseder. Mütarekeden önce Trabzon'da bulunan Rumların çoğunluğu sonradan buraya yerleştirilmiş veya son iki asır içinde civardaki bölgelerden buraya gelmişlerdir. Şemseddin Sami, Trabzon'dan 12 saatlik bir  mesafede bulunan Kurum köyleri adındaki 9 köy halkının, Müslüman oldukları halde, eski Yunancaya benzer bir Rum lisanı konuştuklarına işaret eder.

1486 yılında yapılan ilk tahrire göre 132 haneden oluşan Ermeni cemaati, Hıristiyanların % 15,46'sını oluşturmaktaydı. Bu tahrire ve bunu takip eden diğer tahrirlerin göstermiş olduğu sonuçlara göre şehirdeki Ermeni Ortodoksların toplam nüfusa oranı şu şekildeydi: 1486 yılında %11,32; 1520'de 151 hane ile toplam nüfusun %11,80'ini; 1554'te 109 hane ile %9,07'sini ve 1583 yılında ise 123 hane ile %5,59'unu oluşturmaktaydılar .

16. yüzyılda Trabzon'un nüfusu 6-11 bin civarındadır. 17. ve 18. yüzyıllarda bu sayı artmakla beraber 19. yüzyılda dış ticaretteki büyümeyle beraber kentin nüfus yapısında önemli değişimler meydana gelmiştir. 1813'te Trabzon'a gelen bir İngiliz seyyahı Müslim ve gayrimüslim toplam nüfusun 15 bin civarında olduğunu söylemektedir. 1829 Edirne Antlaşması'ndan sonra ortaya çıkan imkânlar, komşu şehirlerin halkını Trabzon'a çekmeye başladı ve 1835 yıllarında şehrin nüfusu 20-24 bini Müslüman, 3-4 bini Rum ve 2-3 bini de Ermenilerden olmak üzere 25-30 bin civarına ulaşmıştır .

Osmanlı şehirleri, cemaat merkezli oluşmuştur. Bu sebeple Osmanlı kentlerinde yerleşim düzeni de çeşitli dinsel ve etnik grupların dağılımına göre ortaya çıkmıştır. Müslüman mahallesinde caminin yerine getirdiği görevi gayrimüslim mahallesinde havra ya da kilise yerine getiriyordu. XIX. yüzyılda şehrin sur içi ve güney bölümlerinde Türkler yaşamaktaydı. Rumlar kentin batısında, Ermeniler ise Gavur Meydanı ve çevresinden oluşan orta-batı Trabzon'da yerleşmişlerdi. Trabzon'un batısında yer alan Sotğa ve Faroz mahallelerinde ise Müslümanlar ve Rumlar karışık yaşıyorlardı .

1817-1819 yıllarında Karadeniz'de inceleme gezisi yapan M. Bıjışkyan ile 1847'de bölgede inceleme yapan Ermeni asıllı Doktor Perunak Feruhan Bey'in verdiği bilgiler, birbiriyle örtüşmektedir. Bu kişiler, şehrin batısı ve kale içinin Türkler tarafından yerleşilmiş olduğunu, kuzey-doğusunun ise gayrimüslimlerden oluştuğunu belirtmektedirler. Ermenilerin yaşadığı mahalleleri 17-18 civarında abartılı olarak göstermektedirler. Ancak XVIII. yüzyılda Trabzon Şer'iye Sicilleri ile ilgili araştırmalar şehirde Müslüman nüfusun görülmediği dört mahalle olduğunu belirtmektedir. Bu durumun, bu yazarların Trabzon'un bir Müslüman şehri olmadığı imajını yaratma isteklerine hizmet etmeyi amaçladığı ortadadır. XIX. yüzyılda Müslümanlar, kentin orta ve batı kısımlarında, gayrimüslimler de doğu bölümünde yaşamaktaydılar. 1870 ve 1871 tarihli vilayet sâlnâmelerinde Trabzon'da 32 mahalle gösterilmektedir. 1876 tarihli sâlnâmede ise mahalle sayısı 37 olarak gösterilmekteydi .

Trabzon eski Valisi Yusuf Paşa tarafından yayımlanan istatistikte Trabzon vilayetinin 1879 yılındaki nüfusunu 15.954 Ermeni, 66.828 Rum, 365.098 Müslüman olarak göstermektedir .

Trabzon Ermenilerinin Ani ve Hemşin'den geldikleri, Ermenilerin Gregoryen ve Katolik mezheplerine mensup olduklarını ve aralarında mezhep kavgaları olsa da Osmanlı Devleti, bu konuda titiz davranmış, Gregoryen olup ta Katolik ya da Latin olmak isteyen Ermenilere izin vermemiştir. Trabzon'daki Ermenilerin meslek gruplarına bakıldığında kuyumculuk, semercilik, kunduracılık, doğramacılık, terzilik, demircilik, kahvehane işletmeciliği, konsolos tercümanlığı, kahvecilik, berberlik, tütüncülük, Ermeni okullarında öğretmenlik gibi işlerle uğraştıkları görülmektedir.

YAZARIN DİĞER YAZILARI

    En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.