TRABZON HAVALİSİNDE YAŞAYANLAR ÖZ VE ÖZ TÜRKTÜR - 6

A.S. isimli katılımcının dedesinin dedesi Trabzon’un Derecik köyünde dünyaya gelmiş ama Seferberlik yıllarında Çorum’un Ertuğrul köyüne göç etmişlerdir. Ertuğrul köyü sakinleri Kafkas Sürgünüyle gelmiş Çerkezlerden oluştuğu ve Çerkezler kapalı cemaat sosyal yapısını korudukları için, uzun süre yeni göçmenleri aralarına kabul etmek istememişlerdir. Fakat daha sonra evlilik yoluyla bu sorun aşılmıştır. A.S.’ye göre Trabzon’dan gelen bu insanlar bir zaman sonra Çorum Çerkezlerinin bütün adet ve göreneklerini öğrenmekle kalmamış, onların dillerini, yani Çerkezceyi bile konuşur olmuşlardır. Hatta bir rivayete göre Çorum’da doğan ilk çocuklar Türkçe konuşmayı bile unutmuşlardır. Ne var ki, köy cemaati dışından evliliklerin önü alınamamıştır. A.S.’nin halası Vanlı bir kişiyle, diğer halasının kızı ise Ankaralı biriyle evlilik yapmıştır.

T.S. isimli katılımcı dedelerinin Sürmene’ye bağlı Büyük Doğanlı köyünden ve Rum asıllı olduğunu beyan etmiştir. T.S.’nin dedelerinden birisi 1920’lerde Sürmene merkeze, diğeri de Büyük Doğanlı köyünden Ordu ilinin Öceli köyüne göç edip yerleşmiştir. Ailenin Sürmene koluyla bağları tümüyle kesilen akrabanın, Ordu’dan, başta İstanbul olmak üzere dışarı göç verdiği belirtilmiştir.

M.A. isimli katılımcı, “Soyumuz Türk boylarından olan, Çerkez boyundan gelmektedir” ifadesiyle kendini ve kökenini tanımlamıştır. Kendi ifadesine göre dedeleri Kafkasya’dan göç ederek önce Niğde’ye yerleşmişlerdir. Burada “uzun yıllar” ikamet ettikten sonra üç hane olarak Trabzon’a göç etmişlerdir. Niğde’de akrabadan kalanlar olmuş ise de, görüştükleri kimse bulunmamaktadır. M.A. Niğde’den gelen ailesinin Trabzon’da Of, Akçaabat ve Çilekli köylerine dağıldığını belirtmektedir. Benzer bir şekilde bu aile de Seferberlik döneminde Çorum’a kadar göç etmek zorunda kalmıştır. Çorum’daki zorlu iki yıldan sonra aile erkekleri tekrar savaşa gitmişler ve dönüşte tekrar Trabzon’a avdet etmişlerdir.

B.Y. isimli katılımcının dedesi Trabzon/Beşikdüzü’nden olup, Zonguldak’a göç etmiş ve burada Arnavutluktan göç etmiş bulunan Arnavut asıllı bir kadınla evlilik yapmış, B.Y. de bu ailenin torunu olarak dünyaya gelmiştir.

İ.A. isimli katılımcı, dedelerinin “7 kardeş” olarak Konya’dan Trabzon/ Araklı’ya geldiklerini beyan etmektedir. Aile üyeleri zaman içinde çoğalmış ve yurtiçinde İstanbul ve yurtdışında Hollanda ve Almanya başta olmak üzere birçok başka yere dağılmışlardır.

B.K. isimli katılımcının büyük dedesi Osmanlı Devleti’nce Kayık ustası olarak Konya’dan Mısır’a gönderilmiştir. Mısır’daki iç karışıklıklar sonucu tekrar görevlendirmeyle Trabzon’a gönderilmiştir. Aile burada birçok kapsam dışı evlilik yapmış olup, bugün Sinop, Çarşamba ve Terme’ye dağılmış durumdadır.

A.D. isimli katılımcı aile büyüklerinin 52 hane halinde Yunanistan’dan nüfus mübadelesiyle Trabzon’un Maçka ilçesine geldiklerini beyan etmiştir. Aile üyelerinden Uşak ve Sivas’a kız verildiği, benzer kapsam dışı evliliklerin mevcut olduğu belirtilmiştir.

M.Ö. isimli katılımcı ailesinin 1792 yılında Osetya’dan Türkiye’ye göç etmiş olduğunu ve üç kol halinde Trabzon, Erzurum ve Maraş’a dağıldığını belirtmiştir. Trabzon’dakiler Akçaabat’ta yaşamakta olup, kapsam dışı evlilik-lere açıktırlar ve böylesi evlilikler mevcuttur. Ailenin Erzurum ve Maraş kollarıyla her hangi bir teması söz konusu değildir.

O.Ö. isimli katılımcı dedelerinin 1850 yıllarında Tunceli’den Trabzon’un Yomra ilçesine göç ettiğini beyan etmiştir. Dedelerinin Alevi olduğunu ama Trabzon’da kapsam dışı evliliklerle bu kimliğin dönüşüme uğradığını belirtmiştir. İlk başlarda Alevioğlu denen aileye zamanla Alioğlu denir olmuştur.

A.P. isimli katılımcı aslen Rizeli olup, 1970’lı yıllarda buradan İstanbul’a göç etmişlerdir. İstanbul’un Fatih ilçesinde oturan aile, burada kalabalık nüfusa sahip bulunan Siirtlilere kız vermek suretiyle onlarla hısımlık kurmuşlardır.

M.Y. isimli katılımcı Adana/Kadirli’den olup aslen Varsak Türküdür. Bununla beraber Anadolu’nun hemen bütün renkleriyle sıhriyet kurulduğu anlaşılmaktadır. Babaannesinin anne tarafı Arap, baba tarafı Kürt’tür. M.Y.’nin annesi Arap Alevisi’dir. Dolayısıyla M.Y.nin anne ve baba tarafından Türk, Kürt ve Arap olmak üzere bir çok etnik köken ve dini mezhepten insana dayanması söz konusudur.

S.U. isimli katılımcının dedesi aslen Selanikli bir Arnavut’tur. Selanik elden çıkınca İstanbul’a taşınan aile büyüğü burada Tosya kökenli bir aile ile sıhriyet kurmuştur. S.U. bu evlilikten doğmuş üçüncü kuşak bir Arnavut ve ikinci kuşak bir Türk’tür.