TRABZON HAVALİSİNDE YAŞAYANLAR ÖZ VE ÖZ TÜRKTÜR – 6

Oysa bugün Karaçam köyü nüfusu 2500’den fazla olup, köyde yüzden fazla sülale meskûn bulunmaktadır. Nitekim bugün Karaçam’ın Çakıroğlu, Kurbanoğlu ve Sofuoğlu gibi en geniş ailelerinden bazıları 1834 nüfus defte-rinde hiç geçmemektedir. Bu kayıtlar, son iki yüzyıldaki nüfus dinamizminin Anadolu’nun şehir merkezlerinden uzak, rakımı son derece yüksek ve tenha yerlerde bulunan köylerini bile güçlü bir şekilde etkilediğini göstermektedir. Köyün kabaca iki yüzyıl önceki nüfusunun % 60-65 gibi büyük bir çoğunluğu dışarıya göç etmiş, yine bu süreç içinde, bu nüfustan çok daha fazlası dışarıdan buraya gelerek yerleşmiştir. Buraya gelen insanların en azından bir kısmı doğrudan bugünkü Türkiye sınırları dışından gelmiş olabilecekleri gibi, daha kuvvetli ihtimal, nüfus artışına ve bu dış göçlere bağlı olarak nüfusun bir birini itmesiyle yakın civardan gerçekleşmiş göçler olması yönündedir. Her halükarda bu kayıtlar, son iki yüzyılda Anadolu’da yaşanan nüfus hareketliliğini göstermesi bakımından son derece kayda değerdir.

Üçüncü çalışma, tarafımızca Karadeniz Teknik Üniversitesi öğrencilerine uygulanan anket ve derinlemesine mülakatlardan oluşmaktadır. Bu kapsamda İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nin çeşitli bölümlerinden 319 öğrenciye anket uygulanmış ve 166 öğrenciyle de derinlemesine mülakat yapılmıştır. Her iki grupta da katılımcıların ailelerinin yüz yıl içsinde göç edip etmedikleri ve kapsam dışı evlilikleri üzerinde durulmuştur. Kapsam dışı evlilikten, din, mezhep, etnik grup ve yaşanan bölge dışından evlilikler kastedilmiştir.

Anket grubundan katılımcıların % 65’i son yüz yılda ailesinin en az bir yerden başka bir yere göç ettiğini beyan etmiştir. Katılımcıların bir kısmında ikinci ve üçüncü kez göçler de söz konusudur. Yine bu grupta katılımcıların %44’ü ailesinde kapsam dışı evlilik olduğunu beyan etmiştir. Daha da önemlisi, aynı grubun göç beyan eden katılımcılarında, kapsam dışı evlilik bulunma oranının % 49’a çıktığı görülmüştür. Katılımcıların gerek son yüz yıldaki göç konusuyla, gerek geniş aile çevresindeki insanların kapsam dışı evlilikleriyle ilgili bilgileri yetersiz olduğu ve bu konularda ailelerine danışma ihtiyacı hissettikleri anlaşılmıştır. Bu duruma istinaden, ailesinde göç ve evlilikle ilgili beyanda bulunmamanın mutlak olarak olumsuz cevap anlamına gelmeyeceği ve pekâlâ olumlu ama bilinmediği anlamına da gelebileceği hesaba katılmalıdır. Zira anket uygulanan katılımcıların sadece %11’i aile-sinde kapsam dışı evliliğin olmadığını söylemiş, %46’sı ise ya boş bırakmış ya da bilmediğini belirtmiştir. Verilere bu bakış açısıyla yaklaşılınca, katılımcıların tamamına yakınında göç olgusunun ve yarısına yakınında da kapsam dışı evlilik olgusunun bulunduğu tespit edilebilir. Yine bu bakış açısıyla, göç beyan eden katılımcıların yarıdan fazlasında kapsam dışı evliliğin mevcut olduğu kabul edilebilir. Bütün bu veriler, göç eden toplumların kaçınılmaz olarak karıştığını ve kaçınılmaz bir şekilde karışacağını göstermektedir. Dünya üzerinde göç etmeyen toplum bulunmadığı bilgisinden hareketle, bütün toplumların değişen derecelerde evliliklerle karıştığı anlaşılacaktır.

Derinlemesine mülakat grubunda bulunanlar, aileleriyle ilgili son derece ilginç ve detaylı bilgiler vermişlerdir. Elbette hepsine burada değinmek mümkün olmayacaktır. Bununla birlikte, ilgili rakamlara işaret etmek üzere, katılımcıların %77’sinin ailesinin son yüzyılda en az bir kez göç ettiği bulgusu vurgulanmaya değerdir. Kapsam dışı evlilik beyan edenlerin oranı %34 ve göç beyan edenlerdeki ilgili rakam % 39 çıkmıştır. Her iki grupta da göç beyanı oldukça yüksektir. İlave olarak, her iki grupta da göç beyan edenlerdeki kapsam dışı evlilik oranı, göç beyan etmeyenlerdekine göre daha yüksektir. Bu veri, daha baştan ortaya konan araştırma hipotezi ile uyumlu olup, göçün toplumları harmanlama gücünü göstermesi bakımından son derece kayda değerdir.

Aynı grupta yer alan katılımcıların %26’sı Trabzon’da oturduğunu beyan etmiştir. Çalışma Trabzon yereline yoğunlaşmayı hedeflediği için, bu grup kendisi içinde detaylı bir şekilde tekrar incelenmiştir. Bu incelemeye göre, Trabzon’da oturan katılımcıların sadece %30’u son yüzyılda göç beyan etmemiştir. Yani bu %30’luk bölüm son yüz yıllık dönemde Trabzon sınırlarını aşan iç veya dış yönlü bir göç bildirmemiştir. Bununla beraber, bu grubun önemli bir kısmı bu süreçte Trabzon içinde, özellikle ilçe ve köylerden Trabzon merkeze doğru belirgin bir göçe vurgu yapmıştır. Geriye kalan büyük çoğunluk ailesinin son yüzyılda en az bir kez Trabzon dışında bir yerlerden Trabzon’a doğru göç ettiği bilgisini vermiştir. Bu %70’lik çoğunluk, son yüzyılda veya daha öncesinde, Trabzon’a Türkiye içinden ve dışından farklı yerlerden geldiğini belirtmiştir. Buna göre, Trabzon’a Türkiye’nin diğer illerinden gelenlerin oranı %19; Trabzon’a sınır dört ilden (Giresun, Rize, Bayburt, Gümüşhüne) gelenlerin oranı %14; Kafkasya’dan gelenlerin oranı %12; Konya’dan gelenlerin oranı yine %12; Maraş’tan gelenlerin oranı %9; Balkanlardan gelenlerin oranı %2 ve diğer yerlerden gelenlerin oranı %2 olarak tezahür etmiştir.