TRABZON HAVALİSİNDE YAŞAYANLAR ÖZ VE ÖZ TÜRKTÜR - 4

Trabzon Vâlisi'nin bu müthiş tasavvuru karşısında Tuzcu-oğlu da eli kolu bağlı durmak istemedi. O devirdeki âyânın çoğu gibi, kendi menfaati için halkı ezmekle beraber devlete de az-çok hizmeti olan bu ihtiyar adam, Vâli’nin emirlerini dinlememeğe başladı. Babıâli ise Hazinedar-zâde Süleyman Paşa’nın, Memiş Ağa-
nın izâlesi için gösterdiği lüzumu derhal müsait karşılamadı ve meselenin mahiyetini anlamak için işin tahkikini istedi ve ilk netice Tuzcu-oğlu’nun, iyi bir adam olduğu merkezinde tecelli etti.
Fakat tahkikatın ilerlemesi. Memiş Ağa'nm Hacı Salih-oğlu gibi bâzı şakileri koruduğunu meydana çıkardı. Malumatına müracaat edilenlerin bir kısmı Tuzcu-oğlu’nun leyhinde bir kısmı ise aleyhinde bulunuyordu. Diğer taraftan Hazinedar-zâde Süleyman Paşada Memiş Ağa’nın idamı lüzumunda ısrar etmekte idi.

Bütün bunlardan haberdar edilen İkinci Sultan Mahmud. nihayet hatt-ı hümâyunlarından birinde:

“Bir kaç defa’dır Vali bu şekilde yazıyor Eğer bir garaze mebni ise gûnahı anın boynuna olsun İdâm ve izâlesi içün emir yazılsın”  dedi. Böylece Vali galebe etmiş ve Tuzcu-oğlu nun idamına karar verilmiş oluyordu. Hazırlanan idam fermanı Hamâmî-
zâde Mehmet Emin Efendi vasıtasiyle Süleyman Paşa’ya gönderildi.

Trabzon Vâli’si bu fermanı alınca, mesele çıkarmadan Memiş Ağa’yı yakalayıp öldürmek istedi ve kayın pederi Çeçen-zâde Hacı Haşan Ağa’ya gizlice emirler verip, Tuzcu-oğlu'na mektuplar yazdırarak onu Trabzon’a dâvet ettirdi. Memiş Ağa bu dâvetten kuşkulanmakla beraber Sürmene’ye kadar geldise de kaymakam
Hacı Haşan Ağa’nın kurenâsından birinin keyfiyeti kendine bildirmesi üzerine geri Rize’ye döndü ve evine kapandı. Süleyman Paşa, Tuzcu-oğlu’nu hile ile ele geçiremeyeceğini anlayınca, üzerine Kara Numan ve Şatır-zâde Osman Beyler maiyetinde kuvvet sevk etti ve bu suretle tenkil hareketi bilfiil başlamış oldu.

Bu sırada Süleyman Paşa, Erzurum Vâlisi’nin yardımına memur olduğundan, Tuzcu-oglu işini kaymakam Hacı Haşan Ağa'ya bıraktı ki bu vaziyet netice:.in Tuzcu-oğlu lehine tecelli etmesine yaradı. Filvaki Memiş Ağa’nın etrafına, kendi adamlarından
başka oflu ve sûrmer.eli bir çok şakiler de toplanmıştı. Bunların arasında Hacı 5ai:h-oğlu Ali, Pir Ali, Tufan, Abanoz-oglu Süleyman, Sürmeneli Suiçmez-oğlu Hasan, Bazi-oğlu İsmail, Çelebi-oğlu Yakub, Gene Mehmed, Kör alaybeği gibi bir çok fermanlılar vardı. Bunlar vaktiyle Memiş Ağa’nın iyiliğini gördükleri için şimdi ona yardıma koşmuşlardı. Bu sebeple Tuzcu-oğlu Memiş Ağa, Hacı Haşan Ağa’nın kuvvetleriyle giriştiği çarpışmayı kazandı, nüfuz ve kuvveti büsbütün arttı. Trabzon Vâlisi’nin Hopa tarafında meşgul bulunması, Kayın - pederiyle irtibat temin
edememesi ise Tuzcu-oğlu’nun işini çok kolaylaştırmış, artık Trabzon'u işgale karar verecek kadar mühim şeyler düşünmeğe sevk etmişti. Bu mücâdeleler esnasında, kendisine, damadı Kalcı-oğlu Osman Bey de bütün kuvvetiyle yardım ediyordu.

ilk iş olarak sürmeneli ve oflu eşkıyanın, kayıklarla Trabzon limanına geldiğini, seyrüsefere mani olduktan başka iskeledeki malları yağma ettiklerini görüyoruz. Bu hadiselerin tafsilâtını Tuzcu.oglu’nun idam fermamı gel ren ser-halife i mektûbî sabık
Mehmet Emin Efeı di’nin 27 Şaban 1231 (23 Temmuz 1816) tarihli tahriratından takip edelim:

* Mâruz-ı kullarıdır ki

Tuzcu-oğlu a’vanından olan Abanoz oğlu dahi bu esnada Trabzon civarına gelüp mukaddem zabtında olan karyeleri yine zabt eyledi El-hâletü hâzihi Süleyman Paşa Hopa'dan bir hetve berü gelemeyüb yine o taraftadır ve berü Rize'ye gelmek ihtimâli
yoktur ve Süleyman Paşa'nın Rize'de olan askeri bilcümle dağılup kimisi Tuzcu-oğlu na kimisi Hacı Salih-oğlu ve merkum Abanozoğlu na firar etmişlerdir ve Trabzon lu Şatır-oğlu müşarünileyh tarafından Rize'ye gönderilmişti Merkum Şatır-oğlu ile Milet'li

Kara Numan ve yanlarında olan bir miktar neferat ile Tuzcu-oğlu  tarafından mahzur olup onlar dahi hayatlarından ümidlerini kesmişlerdir ve bundan sonra müşarünileyh tarafından Tuzcu-oğlu’na kat'iyyen zarar isabet etmek ihtimâli olmadığından başka
Trabzon eyâleti muhtel ve müşevveş olmuştur. Şöyle ki oflu ve sürmeneli ve Lâzistan ve Trabzon halkı umûmen Tuzcu-oğlu’na imdat ve iânet ederler ve bir kalınca cümlesi bu maslahat da ez-dil-ü can sey-i makderet ederler...»