güvenilir kaynak casibom giriş maritbet
SON DAKİKA
Hava Durumu

Osmanlı Devletinin Hükümet Başkanları Hakkında Bilgiler Ve Özgeçmişler

Yazının Giriş Tarihi: 19.02.2021 00:10
Yazının Güncellenme Tarihi: 19.02.2021 00:10

Hayatı:

Kanuni Sultan Süleyman’ın baş veziri Ali Paşa, Dalmaçya’da dünyaya gelmiş olup, devşirme olarak toplanmıştı. İbrahim içoğlanları odasının başında bulunduğu bir sırada saraya alındı. Bir süre sonra kapı muhafızlığına yükseltildi, derken Süleyman’ın Çaşnıgirbaş’sı oldu.

Sonra dışarıda bir göreve atanarak saraydan ayrıldı. Ardından kapıkulu sipahilerinin 4. Tümenini oluşturan gulabaların komutanlığına getirildi, sonra da Kapıkulu Sipahileri Komutanlığına atandı, sultanın önce 2. kapı ağası, sonrada birinci kapı ağası, yeniçeri ağası, nihayet Rumeli Beylerbeyi oldu.

Ali, 1548–49 İran seferi sırasındaki yaralılıklarının karşılığı olarak Mısır Paşası, ardından da vezir yapıldı. 1553’te de İstanbul’a döndüğünde, üçüncü vezir oldu. En sonunda da Rüstem Paşa’nın ölümüyle boşalan sadaret makamına getirildi. 28 Haziran 1565 günü vefat etmiş olup, kabri Eyüp Camii avlusunda Hacı Beşir Ağa Türbesi’nin yanındaki küçük hazirededir. Latifeci ve hoş sohbet imiş. Uzun boylu ve aşırı şişman olduğundan kendisini taşıyacak at zor bulunurmuş.

Eserleri:

Eyüp’te Kuru Kavak caddesinde yaptırdığı bir camii ve Çömlekçiler caddesinde Sadrazam Semiz Ali Paşa Çeşmesi vardır. Marmara Ereğlisi ve Kırklareli Babaeski‘de ismini taşıyan bir camii bulunur. Edirne‘deki Ali Paşa Çarşısı da kendisine aittir. Ebussuud Efendi, Mecmua-i Daavât adlı eserini Semiz Ali Paşa nâmına te’lîf etmiştir.

Sokullu Mehmed Paşa kimdir? Devşirme olduğu ve Türk düşmanlığı yaptığı doğru mudur?

Bosna’nın Vişegard Kazasına bağlı Rudo Nahiyesinin Sokkuloviçi köyünden bir devşirmedir. Sırp olması kuvvetle muhtemeldir. Sokullu Beğ neslinden yani Şahin Oğullarından gelmektedir. 1512 yılında dünyaya gelen Sokullu, Yeşilce Bey tarafından devşirilerek Edirne Sarayı’na getirilmiştir. Oradan İstanbul’a nakledilmiş ve Küçük Oda hizmetiyle Enderun’a alınmıştır. Sırasıyla Hazine Odası ve Hasoda’ya alınan ve de rikabdardık, çuhadarlık ve silâhdarlık gibi Saray içi görevlere getirilen Sokullu Mehmed, daha sonra dışarı çıkarak Çaşnigirbaşılık, Kapıcılar Kethüdalığı, 1550?de Rumeli Beylerbeyliği; İran seferindeki başarısı sebebiyle vezirlik makamına yükselmiştir. 1561 yılında

II. Selim’in kızı İsmihan Sultan ile evlenen Sokullu, 1564 yılında II. Vezir ve Semiz Ali Paşa’nın vefatından sonra da veziri azam olmuştur. İki sene Kanuni devrinde, sekiz yıl II. Selim zamanında ve 6 yıl da III. Murad zamanında bu görevi sürdürmüştür. Kanuni Sultân Süleyman’ın vefatı sırasında 40 gün kadar ölüm haberini gizleyerek tam bir basiret örneği haline gelen Sokullu, II. Selim zamanında manen Padişah makamındadır. Sultan Murad’ın hocası Hoca Sadeddin Efendi, musahibi Şemsi Ahmed Paşa ve kethüdası Canfedâ Kadın ve benzeri kişilerin aleyhteki gayretleri neticesinde, III. Murad’ın nazarından düşmüştür. Her ne kadar azledilmese de, fiilen yetkilerini kullanamaz hale gelmiştir. Nişancı Feridun Bey başta olmak üzere en yakın arkadaşları ve yakınları, kendisine sorulmadan görevden uzaklaştırılmıştır. Âdil bir Padişah olan III. Murad bütün tahriklere rağmen, Sokullu’ya zarar vermemekte direnmiştir. Ancak Sokullu, Kabasakal tarafındaki Sarayında İkindi Divanı halindeyken, meczup bir Boşnak tarafından hançerle yaralanmış ve 1579 yılında vefat etmiştir.

Peçevî, bizzat Tiryaki Hasan Paşa’dan dinlediğini söyleyerek, III. Murad’ın tahta çıktığı günden beri Sokullu’yu sevmediğini ifade etmekteyse de, onun ölümünde dahli olmadığını da ilave etmektedir. Her gece teheccüd namazını kaçırmayacak kadar takva sahibi olan Sokullu Mehmed Paşa’nın, vefatından kısa bir zaman evvel, şahadetini istediği nakledilmektedir. III. Murad’ın bu katil olayında dahli bulunduğu şeklindeki iddialar doğru olmasa gerektir. Bu görüşü destekleyecek ciddi bir kaynak mevcut değildir. Tavîl yani Uzun Mehmed Paşa diye de bilinen Sokullu’nun elbette ki iyi ve kötü yönleri olacak ve 14 yıllık sadrazamlığı döneminde tenkit edilebilecek tasarrufları bulunacaktır. Nitekim yakınlarını ve dostlarını fazlaca tutması ve makamları öncelikle onlara vermesi şeklindeki tenkit bunlardan biridir. Ayrıca İnebahtı felâketinde önemli derecede hissesi bulunmaktadır. Onun babasının bir papaz olması ise, Müslüman olduktan sonra ifa ettiği hizmetler karşısında İslâmiyet açısından hiç bir önem arz etmemektedir. Sadâreti zamanında himaye ettiği İslâm âlimleri, inşâ ettirdiği cami ve medreseler ve Mekke’de tesis ettiği hayır vakıfları ve en önemlisi de ömrünün sonuna kadar tam bir takva hayatı yaşaması, bu tür iddiaların kasıtlı olduğunu ortaya koymaktadır. Sokullu’nun müspet yönleri arasında II. Selim ve III. Murad gibi atalarına asla benzemeyen iki zayıf Padişah zamanında, devleti dirayetle ve büyük bir tecrübe ile idare etmesi başta gelmektedir. Ayrıca Don ve Volga nehirlerinin birleştirilmesi ile sonuçsuz kalan Süveyş Kanalı projesi de Sokullu’ya ait önemli ve ileriyi gördüğünün delili olan fikirlerindendir. Bu özellikleri sebebiyle Hammer ve onu takip eden bazı tarihçiler, Osmanlı Devleti’nin duraklama ve hatta gerileme devrini, Sokullu’nun vefatı ile başlatsalar da, bunu aynıyla kabul etmek çok zordur. Sokullu’nun tenkit edilebilecek olan yönlerinin başında, 14 yıllık sadrazamlığı döneminde asla Serdar olarak ordunun başında sefere gitmemesi ve Padişahları da bu noktada teşvik etmemesidir. Bu yüzden statükocu, hatta müstebit ve makamını korumakta hırslı bir devlet adamı olarak vasıflandıranlar olmuştur. II. Selim? İn tahta çıkışında yeniçerilerin isyanına sebep olan tavırları ve III. Murad’ın tahta çıkışında gösterdiği temellük yani yapmacık tavırlar, onun değerini kısmen düşürmüş olsa bile, bazı araştırmacıların onun hakkında söyledikleri şeyler kanaatimize göre doğru değildir. Devam edecek…

 

YAZARIN DİĞER YAZILARI

    En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.