OSMAN GAZİ’DEN MEHMET VAHDETTİN’E KADAR GEÇEN DÖNEME AİT OSMANLI BAŞBAKANLARI, OSMANLI SADRAZAMLARI VE ÖZ GEÇMİŞLERİ -3

Silâhtar Mehmet Paşa

Donanma kaptanlarından Piyale kaptanı Cihangirli Kavun Ahmet Kaptan'ın oğlu olup 24 Receb 1122 - 18 Eylül 1710'da İstanbul'da doğmuştur. Büyük biraderi enderunda olduğundan onun iltimasıyla bu da sarayda helvahane ocağına kayıt ve 1144 H.-1731 M.'de iç kiler oğlanları arasına nakledilmiş ve bir sene sonra da rikâb çuhadarı olarak 1154 H. - 1741 M.'de hasodaya alınmıştır. 1156 H. - 1743 M.'te pâdişâhın ser tüfekçisi olan Mehmet Ağa, terfi etmek suretiyle peşkir ağası, III. Osman zamanında rikâbdar ve iki gün sonra çuhadar ve yetmiş gün sonra da silâhtar tayin edilmiştir.III. Osman'ın gayrı tabiî halleri dolayısıyla onun bu hallerini tevil yoluyla idare edemediğinden dolayı kendisine gazab eden pâdişâh yanında her an ölüm korkusu geçiren Silahtar Mehmet Ağa, 5 Zilhicce 1169 - 31 Ağustos 1756'da vezirlik verilip Tırhala sancağıyla saraydan ayrılarak korkulu akıbetten kurtuldu.Silâhdar Mehmed Paşa henüz sarayda bulunduğu sırada veliaht bulunan şehzade Mustafa'nın çuhadarı olmak suretiyle kendisine intisab etmiş olduğundan, pâdişâh olur olmaz ona hemşiresini vermek istemiştir. Bunun üzerine 6 Cemaziyelevvel 1171 - 16 Ocak 1758'de Tırhala'dan vekillerini göndermek suretiyle Ayşe Sultan'la nikâhları yapılmış ve aynı sene Şaban tâyinlerinde (1758 Nisan) Özi valiliğine tayin edilip Silistre'ye gitmek üzere yola çıkmışken İstanbul'a davet olunarak gelmiş ve sadrazamla görüştükten sonra zevcesinin Ortaköy'deki sarayına gitmiştir.Silâhtar Mehmet Paşa'nın üzerindeki Özi eyâleti başka bir vezire verilerek bir sene kadar İstanbul'da Sultan'la beraber oturarak, kendisine Delvine ve Hüdavendigâr sancakları has olarak verilmiştir. Mehmet Paşa 1172 Receb ve 1759 Mart'ta Özi'ye hareket ederken aynı ay sonlarında Rumeli valiliğine naklolunarak vazifesine gitmiştir.Silâhtar Mehmet Paşa 1174 Rebiulevvelinde (1760 Aralık) İstanbul'a davet edilerek bir müddet zevcesi Sultan ile beraber oturdu ve yine o sene Şevval tayinlerinde (1761 Mayıs) Anadolu valiliğine tayin edilerek Kütahya'ya gitti ve 1175 Şevval »(1762 Nisan) da da Sivas'a tâyin ve 1177 H. - 1763 M.'te Aydın muhassallığına nakledilmekle beraber o tarafa gitmiyerek İstanbul'a davet olundu.20 Muharrem 1178 - 20 Temmuz 1764'te ikinci defa Anadolu valisi olan Mehmet Paşa iki ay daha zevcesiyle beraber İstanbul'da kaldıktan sonra 20 Rebiulevvel 1178 -17 Eylül 1764'te vilâyetine gitti.Bundan sonra 1178 Şevval - 1765 Nisan'da Selanik sancağına tayin edilmiş ise de, oraya gitmeden Maraş valiliğine ve sonra Özi eyâletine nakledilip Özi'yi mütesellim ile idare etmek üzere kendisi Silistre'de oturmuş ve 1180 Şevval - 1767 Mart'ta da Hersek sancağı ilhakiyle Bosna valiliğine gönderilmiştir. Silâhtar Mehmet Paşa, Bosna'da dört seneye yakın bir zaman kaldı, Karadağlıların isyanını bastırmaya muvaffak olarak Rus harbi esnasında oradaki mühim gaileyi bertaraf etti; Kartal mağlûbiyeti ve İvaz Paşazâde Halil Paşa'nın azli üzerine sadrâzam ve serdar-ı ekrem tayin edilerek 6 Ramazan 1184 - 24 Aralık 1770'te orduya geldi.Osmanlı ordusu bozgundan bozguna uğrayarak kuvvei mâneviye kırılmış olduğundan, bu da vaziyeti toparlayarak bir iş başarmaya muvaffak olamadı; Babadağı mağlûbiyeti üzerine tayininden on bir buçuk ay sonra, 20 Şaban 1185 - 28 Kasım 1771'de azledilerek vezirliği alındıktan sonra Gelibolu'da ikamete memur oldu. Bozgunluk münasibetiyle eşyası yağma edilmişti; geriye eşyası ne kalmış ise müsadere edilmeyerek kendisine bırakıldı.Azlinden birkaç ay sonra, yani 1185 Zilkade başlarında (1772 Şubat) rikâbdan yani ordu tarafından olmayıp bizzat pâdişâh tarafından vezirliği devam edilerek Ağrıboz muhafızlığına tayin edilmiş ise de hareket etmeden 23 Zilkade (27 Şubat)'de Faş kalesi muhafazası şartıyla Trabzon valiliğine gönderilmişti.Silâhtar Mehmet Paşa burada iki sene kaldı ve 8 Zilkade 1187 - 21 Ocak 1774 tarihinde Selanik sancağına ve 7 Receb 1189 - 3 Eylül 1775'te ikinci defa Bosna valiliğine ve 1190 Rebiulevvel- 1776 Nisan'da tekrar Selanik sancağıyla Bender muhafızlığına ve 28 Cemaziyelâhır 1192 - 24 Temmuz 1778'de üçüncü defa Bosna'ya tayin olundu.Daha sonra Selanik sancağına ve 20 Cemaziyelevvel 1194 (1780 Mayıs)'te üçüncü defa Anadolu valiliğine ve 7 Cemaziyelâhır 1196 - 20 Mayıs 1782 de Erzurum eyâletine gönderilen Mehmet Paşa, burada bozulmuş olan asayişi tekrar tesise muvaffak oldu.