Milli Bayram Nevruz ve Onun Çeşitleri Hakkında Bilgiler

Hepimiz biliyoruz ki 21 Mart tarihi genelde Türk ülkelerinde haliyle bir Türk toprağı olan Anadolu’muzda Nevruz Bayramı denilen bayramın şenliklerle, seremonilerle kutlandığı, değerlendirildiği bir bayramdır. Nevruz adıyla kutlanan bu bayram gününe, bayram kutlama adetine farklı toplumlar sahip çıkmaya çalışsa da bu bayram köken itibari ile öz ve öz bir Türk bayramıdır. Bugün için ve geçmiş zamanlarda aslında Türk olmalarına rağmen kendilerini ayrı bir ırk kabul eden bazı Türk alt kültür grupları olan etnik topluluklar sahip çıksa da bu bayramın ortaya çıkışı kökenini Türklerin yaşadığı Orta Asya atlıstep kültüründen gelmektedir.

Şöyle ki Orta Asya Türklerinin kutladığı yılbaşı veyahut bahar bayramı etkinliklerinden geldiğine şüphe olmayan Nevruz Bayramı, nasıl Hıdrellez denilen kutlama günü Türklerin bahar bayramlarından geliyorsa Nevruz da aynı şekilde, aynı kökenden gelen bir bayramdır. Türklerin İslamiyet’i kabulünden önce kutladıkları sene başı veya bahar bayramı olarak kutlamaya başladıkları Nevruz günü ve etkinlikleri İslamiyet’e kadar tereddütsüz kutlanmış bir bayramdır.

Ancak İslamiyet’in kabulünden sonra Nevruz farklı takvimler kullanmaya başlayan Türk toplumları ve devletleri tarafından resmi kutlama programlarından yavaş yavaş çıkarılmaya başlanmış, buna rağmen Türk halkının kutlamayı sürdürdüğü bir bayram, bir etkinlik durumuna gelmiştir. Özellikle İslamiyet’in Türkler tarafından kabulünden sonra putperest bayramlarından kabul edildiğinden Nevruz kutlanma açısından bir gevşemeye uğramıştır. Her ne kadar Doğu Türk illerinde kutlanması devam etmişse de Batı Türk illerinde haliyle Anadolu’muzda ve Balkanlarda kutlanması azalmaya uğramış öncelikliğini Hıdrellez kutlamalarına bırakmıştır.

Bunun sebebi Hıdrellez denilen bayramın İslamiyet’le, İslamiyet’in kabul ettiği peygamberlerle, hatta Hz. Muhammed’in doğumuyla bağlantılı gösterilmesi bu sebeple de İslam toplumunda yani İslam - Türk dünyasında daha öncelikli kabul görmesi olmuştur düşüncesindeyim. Bu etkilenme şekli özellikle Osmanlı Devleti döneminde Anadolu’da ve Osmanlı hakimiyetinin kabul edildiği sahalarda Hıdrellez bayramının daha öncelikli kutlanmasını getirdiğini görmekteyiz.

Bunun neticesi olarak Nevruz Bayramı kutlama açısından değer kaybetmiş ancak kutlanmaktan tamamen vazgeçilmeksizin geri planda varlığını devam ettirmiştir. Özellikle Anadolu’nun Batı sahalarında öncelikliğini Hıdrelleze kaptıran Nevruz Bayramı etkinlikleri Doğu Anadolu kesiminde, İç Anadolu ve Güney Doğu Anadolu kesiminde varlığını sürdürmüştür. Özellikle Doğu ve Güney Doğu Anadolu’da kutlama bulan Nevruz Bayramı bu özelliği sayesinde bu sahalarda ağırlıklı yaşayan Türklerin bir alt kültür grubu olduğunu düşündüğüm Kürt etnik grup tarafından daha fazla değerlendirilen bir bayram durumuna gelmiştir. Kürtlerin bu bayramı benimsemesi dış devletlerin Avrupalı toplumların Kürtleri Türk ırkı dışında yeni bir ırk, yeni bir millet görüp olmaya teşvik etmesi nedeniyle Nevruzun adeta bir Kürt milli bayramı havasına sokulmasını getirdiğini düşünmekteyim. Kürt toplumu Türklerin yaratıp unuttuğu Nevruz Bayramını sahiplenip o bayram etkinlikleri içerisinde kendilerine has bir kültür ortaya koyma, kendilerini ayrı bir millet kabul ettirme çabasına girmeleri Nevruz’un kısa bir dönem için Türk kültürü dışına kaymaya götürse de Nevruz Bayramı her zaman için Türk dünyasında kutlanmaya devam ettiğinden aslında Nevruz Bayramı hiçbir dönem için tam manasıyla Türklükten uzaklaştırılıp, Kürtlere veya başka toplumlara mal olan bir bayram olmamıştır. Ancak Anadolu’muzda mezhep farklılıkları nedeniyle özellikle Sünni-  İslam dünyasının Nevruz’u putperest bayramı kabul etmesi nedeniyle Nevruz Osmanlı döneminden başlayarak 1981’lere kadar resmikabul gören bir bayram olmaktan uzak kalmış olan Nevruz, hızlanan Kürt milliyetçiliği taraftarlarınca bir milli Kürt bayramı özelliğine sokulduğunu görmek durumu havası olmuştur. İşte Nevruz’un Kürt milli bayramı durumuna getirilmesi Türklük- Kürtlük mücadelesine girişen grupların çatışmaları sırasında Anadolu’da kutlanan bir gün olmaktan ziyade acıların, ölümlerin yaşandığı etkinliklere sebep olan bir bayram durumuna geldiği zamanları da yaşamak durumu hasıl olmuştur. Nevruz’u ayrılıkçı Kürt etnik gruplarının bayramı özelliğinden çıkarıp tekrar tüm Türklerin kutladığı bayram olarak kabul ettirip Türklüğün bütün alt kültür gruplarını özellikle Kürtleri Türklükle birleştirmek ülkemizde milli birliği sağlamak amacıyla Nevruzu milli bayram statüsüne kavuşturmak fikri ile hareket eden 12 Eylül sonrası askeri darbe yönetimlerinin Nevruz’u milli bayram ilan etmesi Nevruzu tekrar tüm ülke çapında kutlama bulan milli bir bayram statüsüne soktuğunu görmekteyiz. Bu sayede eskiden devletle çatışmak için sebep yaratılan bir bayram, bir tarih olmaktan çıkan Nevruz, ülkemizin resmen kutlanan milli bayramları arasına girmiştir. Böylece ülke çapında bölünme, parçalanma sebebi olmaktan çıkan Türklerin ilk bayramı Nevruz tekrar eski sahiplerine dönüp resmi bir Türk bayramı olmuştur. Devam edecek…