Kuruluştan Yıkılışa Osmanlı Eğitim Anlayışı

Islahhane(1860): Sanayi için gerekli bilgi ve tekniği vermek amacıyla Mithat Paşa tarafından sanat okulu olarak kurulmuştur. Müslüman ve gayrimüsliman çocuklara terzilik, kunduracılık, saraçlık gibi sanatlar öğretilmekteydi.

Galatasaray Sultanisi(1868): Türkiye'de lise düzeyinde ilk defa açılan okuldur. Sultan Abdülaziz, Fransa seyahatinden sonra Fransızca öğrenim yapan bu okulun açılmasına izin verdi.

Sanayi Mektebi(1868): Demircilik, marangozluk, terzilik vb. Sanat dallarının öğretildiği okuldur. Kızlar içinde Kız Sanayi Mektebi açılmıştır.

Hukuk Mektebi(1874): Okul, Galatasaray Sultanisi içinde bir sınıfta açıldı. Amacı hukukçu yetiştirmekti.

Baytar Mektebi(1895): Bu okulun amacı, baytar ihtiyacını gidermek ve ülkeye giren çıkan hayvanların sağlık açısından kontrol edilmesini sağlayacak gerekli elemanı yetiştirmekti.

Osmanlı Devleti'nde Orman ve Maden Mektebi, Telgraf Mektebi ve Müze Mektebi gibi başka meslek ve sanat okulları da açılmıştır.

Tanzimat Dönemi'nde, öğretim yöntemlerinde de yenileşmeler görüldü. Okuma yönteminde hecelemenin bırakılarak ses yönteminin benimsenmesi, harita gibi araç ve gereçlerin kullanılması görülen yeniliklerdendi. XX. yüzyıl başlarında ortaya çıkan Balkan savaşları ve I. Dünya Savaşı nedeniyle eğitimde istenilen başarıya ulaşılamadı.

Osmanlı Devleti'nde açılan azınlık okulları ile Batı tarzı okullar ve medreseler bir arada eğitim yapmışlardır. Bu durum ülke eğitiminde ikiliğin doğmasına neden olmuştur. Bu okullarda Müslüman öğrenciler de öğrenim görmüştür. Yabancı okullar modern eğitim anlayışının, araç-gereçlerin ve dünyadaki yeniliklerin ülkemizde tanınması açısından da yararlı olmuştur. Ülkemizde eğitim ve öğretim birliği, 1924 yılında çıkan Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile sağlanabilmiştir.

7.Maarif Teşkilatının Kurulması

Osmanlı Devleti'nde eğitim, vakıflar temelinde örgütlenmişti. Tanzimat Fermanı ile eğitimde yeni düzenlemelere ve teşkilatlanmaya gidildi. Meclis-i Maarif-i Muvakkat (Geçici Eğitim Meclisi) eğitim programı yapmakla görevlendirildi. 1861'de orta ve yükseköğretimde okutulacak ders kitaplarını hazırlama ve bir bilim akademisi olarak çalışmak Encümen-i Daniş kuruldu. 1862'de kapatıldı.

Maarif-i Umumiye Nizamnamesi (1869) eğitimi düzenleyen bir yasaydı. Böylece eğitim uygulamaları sistemleştirildi. Eğitimde planlı döneme geçilerek ilköğretim zorunlu hale getirildi. Bir eğitim meclisi kurularak tayin, denetim ve ders kitaplarının yazımı, çevirisi belli bir sisteme bağlandı ve ilk yükseköğretim kurumu olan darülfünun açıldı.

II. Abdülhamit döneminde, eğitim alanında yapılan çalışmaların bazıları şunlardır:

*Osmanlı Devleti'nin ilk yıllarına ait ilmi araştırmalar yapıldı.

*Okullara gönderilen tamimle Türkçenin doğru öğretilmesi sağlandı.

*Öğretmenlik mesleğini esas alan kanunlar çıkarıldı.

*Yüzlerce ilk, orta ve meslek okulu ile yüksekokul açıldı. Bu okullar kendi dönemlerinde eğitim ve öğretime katkıda bulundular.

Osmanlı dönemi eğitim sistemi ve kurumları hakkında bu bilgileri verdikten sonra hemen şunu söylemeliyiz ki cumhuriyetin ilk yıllarında eğitim sisteminde bazı değişiklikler ve düzenlemeler yapılsa da tevhidi tedrisat kanunu kabul edilene kadar medreseler kaldırılıp yeni bir düzen olarak milli eğitim bakanlığı teşkilatı kurulup Türk milli eğitiminin temel amaçları ve Türk eğitim sisteminin temel ilkeleri ortaya konulana kadar Osmanlı eğitim sisteminin etkinliği eğitim sistemimizde etkisini sürdürmüştür. Ondan sonra cumhuriyet dönemi eğitim sistemi söz konusu olmuş ve Atatürk dönemi cumhuriyet dönemi eğitim kurumları ve eğitim sistemi esasına bağlı olarak ilerici laik eğitim Osmanlı sistemi eğitimi ortadan kaldırmıştır. Ne var ki Osmanlı düzenini ve sistemini yaşatmayı kafalarından atamayan gerici gruplar yer altına çekilme diyebileceğimiz gizli saklı köşelerde eski eğitim sistemine benzer gizli eğitim faaliyetlerini sürdürmeye devam etmişlerdir.