Hıdırellez Gününün Tarihçesi ve Hz. Muhammed ile Münasebetleri

Bu arada şunu da eklemeliyim ki bu üç peygamberde tabiatta yeşillenmeyi yani tabiatın kendisini yenilemesini temsil eden özelliklere haizlik söz konusudur. Bir oranda tabiatın yeniden canlanmasıyla tanrıların yeniden dünyaya gelmesiyle alakalı özelliklere haiz olduğunu söyleyebiliriz. Bir başka özellik ise bu üç peygamber hakkında da göğe çelmeleri hakkında rivayet olduğunu söyleyebileceğimiz üç peygamber olmaları söz konusudur bunların dışında İsa peygamber hariç göğe çekilmesinden bahsedilen peygamber yoktur. Hepimiz biliyoruz ki İsa Peygamber babasız dünyaya gelmiş bir peygamberdir. Kur’an’da onun annesinden başka adına ayet inen kadın yoktur. Gerçi peygamber hikayelerinde öne çıkarılan annelerinin adları zikir edilen İsa dışında peygamber de yoktur.

Meryem konusunda anneliğinden bahsedince son yüzyılda anneler adına ortaya konulan ve mayıs ayının ilk hafta sonunda kutlama bulan anneler günüde dikkat çeken bir gün olarak karşımıza çıkmaktadır. Hemen hemen Hıdırellez günüyle aynı döneme rastlayan ve kutlama bulan bu günde peygamberimizle onun hadisleriyle dile getirdiği anneler hakkındaki hüküm ve istekleri tanımlar mahiyetteki özellikleri dile getiren bir gündür. İslam dininin ve peygamberimizin cennetin annelerin ayağı altında olduğunu söylemesi annelere verilen önemin ve bir oranda anneler gününün öneminin izahından başka bir şey değildir. Mayıs ayının ilk haftasında kutlama bulan bu önemli gün yani anneler günü insanlığa milletimize çevremize ve ailelerimize kutlu olsun. Toplumumuz Hz. Muhammed’in istediği gibi annelere değer veren onları el üstünde tutan annelerin kadın olmasından giderek kadınlarımıza değer veren bir toplum olsun temennisindeyim.

Yukarıda sıfatlarını dile getirdiğimiz peygamber şahsiyetlerini karşılaştırdığımızda, bu üç şahsiyetin, aynı kişi olmasını zorunlu kılacak bir benzerlik mevcuttur. Üstelik İlyas peygamberinde, İdris peygamberinde göye uçtuğu şeklinde bir rivayetle kaybolmuş olmaları, İdris ve İlyas peygamberin aynı kişi olmasını, daha da kuvvetlendiren bir olasılıktır. Her üç şahsında aynı zamanda yaşamamalarına rağmen, aşağı yukarı aynı sahalarda, yaşamış olması, bu üç şahsın aynılığını destekler mahiyette bir durum yaratmaktadır. Hızır peygamberin dil, din, renk ve ırk ayırmadan, her insana yardımcı olabilmesi onun yeryüzündeki bütün dilleri konuşmasına delildir.

Aynı şekilde İdris peygamber de yeryüzündeki bütün milletlerin dilini, yani yetmiş iki milletin dilini bilebilmektedir. Yine Hızır peygamber her konuda yardımcı olabildiğine göre, her bilimde söz sahibidir. Aynı şekilde İdris peygamberde pek çok bilim konusunda öncüdür. Bu nedenle bu iki şahsı arasında da genelleştirme, yapabilmemiz mümkündür. Yani aynı kişi dememiz pek ala olasıdır. Üstelik Hızır isminin yazılışı ile İdris isminin yazılışı birbirine yakındır.

Mesela Hızır ismi Arapçada Hıdır olarak yazıldığı gibi, İdris ismi de Hidris olarak karşımıza çıkabilmektedir. Hal böyle olunca, Hıdırellez bu üçlü ama teke indirilen kişi ile ilgili, kutlanan bir gündür. Bugün ya bu kişilerin göye uçtuğu gün yahut da sağlıklarında tabiatın yeşermesi ile ilgili icraatlar yaptığı bir gündür. Mesela İlyas peygamberin kavminin ricası üzerine onları kıtlıktan kurtarmak için, yağmur yağdırdığı günün yıl dönümü kutlandığı bir gün olması bile ihtimaldir. Ancak halkımızın inancına göre ise, Hızır ile İlyas peygamberin buluştuğu gün olarak bilinir.

Ne var ki bu şahısların ölümsüzlüğü tartışma konusu olabilecek bir durumdur. Eğer göğe uçan ebedi yaşama hakkına haiz olan İlyas peygamberse, İdris peygamberde yaşama hakkına haiz durumdadır. Hal böyle olunca Hızır bunlardan hangisi ile buluşmaktadır. Büyük ihtimal ile böyle bir buluşma söz konusu değildir. Çünkü bu üç şahsiyet aynı kişidir. Dolayısı ile hıdrellez günü tabiri İlyas peygamberi lakabı ve adıyla anarak o şekilde, isimlendirilerek, kutlanan bir gündür. Yani Hıdır, İlyas günü adıyla (Hıdır lakabı, İlyas adı olmak üzere) İlyas peygamberin tabiatın yeşermesi ile ilgili, mucizelerinin birini gösterdiği günün, yıl dönümünün kutlanması söz konusudur.

Bir başka düşünce olarak ise Hıdırellez günü İdris peygamberin tabiatın yeşermesi ile ilgili bir mucize gösterdiği, günün Elhıdriz adıyla kutlandığı bir gün söz konusudur. Bunları esas alırsak, Hıdırellez tabiri ya Hıdır, İlyas yahut da Elhıdriz tabirinin değişmesi ile ortaya çıkmış bir tabirdir.

Hıdrellez gününün İslam dini veya Hristiyan dini ile ilgili bir gün olduğu, iddiaları yanında daha önce değindiğim, ilk çağ çok Tanrılı dinleri ile ilgili noktalarına tekrar değinmek isterim. Bu noktada ilk değineceğim şey ilk çağ Mısır’daki Oziris denilen tanrı ile ilgili efsanedir.

Bu efsaneye göre, Oziris gök katmanlarıyla, göksel olaylarla ilgilenen bir Tanrıdır. Ve yağmur yağdıran, toprağı yeşerten, bereket veren bir tanrıdır. Mısır mitolojisine göre bu tanrı rakibi tarafından öldürülmüş hanımı tarafından diriltilmiştir. Ve baharlarda toprağın diriliş onun tekrar dirilişinin tekrarlanışıdır. Bu yüzden baharın başlangıcında onun bu dirilişi Odiris günü olarak kutlanmaktadır.  Devam edecek…