Hangi Devre Tam Manasıyla Cumhuriyet Rejimidir

Şunu da vurgulamak isterim ki Cumhuriyet rejimi ile parlamenter sistem aynı manaya gelmemekte gelememektedir. Çünkü parlamenter rejim dediğimizde genellikle çift veya tek (millet meclisi- senato) meclisin ülke yönetiminde ağırlıklı söz sahibi olduğu ülke yönetiminde yürütme-yargı gibi kurumların yan yana ellerindeki yetkileriyle birbirlerini tamamen dengeleyerek ülkeyi yönettikleri bir rejim akla gelmelidir. Bir başka deyişle ülkenin yönetim işlerini hükümet veya kabine dediğimiz yürütme organı yerine getirirken ülkede geçerli kanunları yapma ve kanun hükmünde hükümet tarafından ortaya konulan kararnameleri geçerli kılma onayını verme yetkisini ülkedeki mevcut tek veya (millet meclisi) çift (millet meclisi-senato) meclise ait bir görevdir. Ülkedeki uygulanan kanunları uygulama veya uygulanmasını kontrol etme görevi ise ülkedeki görevlendirilen yargı organlarına yani mahkemelere aittir. Oysa Cumhuriyet Rejimi denilen rejimde bu görevler bazen bu üç kurumdan birine hepsi birden veya ikisi veya teki yaptırılabilir. Ama esasında cumhuriyet ve parlamenter rejimi birbirinden en esaslı ayırıcı yönü yukarıda sözünü ettiğim kuvvetler ayrılığı prensibi uygulaması kadar yürütme ve yasama organlarının seçimle belirlenmiş durumda olmasıdır. Yani ülkede yapılan bir seçimle meclis veya meclisler oluşturulur yürütme meclis eliyle yapılan bir tespitle oluşturulurken Cumhuriyet idaresinde durum bunun aksine yürütme ayrı bir seçimle yasama ayrı bir seçimle oluşturulabilir. Hatta parlamenter rejimlerde devleti temsil eden yürütmenin başı görünümündeki şahsiyet ülkedeki mevcut geleneklere göre tespit edilmiş hanedan mensubu olan ve sırf o hanedana mensup olması nedeniyle veraset usulüyle kadın veya erkek bir kişiye de verilebilir. Bazen bir dine mensup olma nedeniyle o dinin ileri gelen dini temsilcileri vasıtasıyla haydi hayat şartı ile şahsıyla bir kişiye verilebilir. Nitekim papalar veya geçmişte kalmış halifeler imamlar gibi dalai lama gibi kişiler de devlet başkanı yürütmenin başı olabilirler. İster saltanat yoluyla belirlenen krallar, sultanlar ister dini liderler hükümet ve yürütmenin başı olarak görülse de onların altındaki hükümet yasama ve yargı organları kuvvetler ayrılığı şeklinde görev yapıyorlarsa onların başındaki sisteme yine de parlamenter rejim diyebiliriz düşüncesindeyim. Nasıl bugün Avrupa’daki İngiltere, Hollanda ve benzeri devlet başkanlarının kral veya kraliçe olduğu cumhuriyetlere parlamenter rejim diyebiliyorsak son dönem Osmanlı devletinin yönetim şekline kısmen parlamenter rejim diyebiliyorsak sözünü ettiğim bu tarz devlet başkanlarının bulunduğu rejimlere de parlamenter rejim diyebiliriz. Düşüncesindeyim. Ama bir rejime cumhuriyet rejimi diyebilmek için devlet başkanının hükümet denilen organın meclis denilen yasma organlarının belirli bir süre için halk tarafından seçilmesi ve devlet başkanının hükümete meclisin hükümete mahkum olmadan çalışması ve kuvvetler ayrılığı prensibinin ülkeye hakim bir anayasa uyarınca söz konusu kurumlarca kullanılır durumda olması şarttır kanaatindeyim.

Şunu da eklemek isterim ki bir ülkede seçimle de gelse veraset yoluyla da saltanat yoluyla da iş başına gelse tek bir şahsiyet farklı usullerle farklı yetkilerine dayanarak yürütmeyi, yasamayı gerçekleştirebiliyorsa hatta yargı organlarını etkileyip istediği kararları aldırabiliyorsa Cumhuriyet rejimlerinde olması gerektiğini düşündüğüm laik olma özelliğini bertaraf edip ülkenin dini hayatına dini hayatını etkileyebilecek kurumlarına askeriyesine ve iç güvenlik kuvvetlerine hakim olabiliyorsa bence o ülkede Cumhuriyet Rejiminin varlığından söz etmek zordur düşüncesindeyim. Bütün bu bilgilerden sonra sormak isterim ki belirli dönemlerde ülkemizde uygulama bulmuş ve bulmakta olan devrelerin yani kuruluştan 1961 yılına kadar;1961 yılından 1982 yılına kadar;1982 yılından günümüze kadar geçen devrelerden hangisi döneminde uygulanan yönetim sistemimiz tam manasıyla cumhuriyet ve parlamenter rejim demeye laik bulunabilir? Buna verilecek cevap farklılıklar gösterebilir ama bence hem cumhuriyet rejiminin hem de parlamenter sistemin en iyi uygulama alanı bulduğu devredir demenin daha uygun olacağı düşüncesi ifadesi yerinde olacaktır kanaatindeyim. Bütün bunlardan sonra şunu da vurgulamak isterim ki halkın kendi yönetimini kendi eliyle yaptığı seçimle oluşturduğu kurumlar vasıtasıyla kullanması Cumhuriyettir. Ancak Osmanlıdaki sultanlara İslam devletleri dönemindeki halifelere biat denilen usulle geçerlilik vermek yürürlük kazandırmak bunların başındaki rejimleri cumhuriyet yapmaz yapamaz yapmamalıdır. Bu yüzden dört halife devri hiçbir zaman İslam’da Cumhuriyet devri olarak değerlendirilmemeli parlamenter rejin ne demek cumhuriyet ne demek toplumumuzca iyi bir değerlendirmeden geçirilmelidir gerçek cumhuriyet rejimini uygulandığı ve Atatürk döneminden başlayarak halkımıza kazandırılan ve korunması Türk gençliğine emanet edilen cumhuriyet rejimi korunmalı korunarak ülkemizde ilanihaye devam etmesi sağlanmalıdır düşüncesindeyim. Cumhuriyetimiz Atatürk eliyle kuruluşundan bu yana 98. Yılını idrak etmektedir. Cumhuriyetimiz ve rejimimiz bu rejimin gelişini sağlayan yıldönümünün idrak edildiği Cumhuriyet Bayramı milletimize vatanımıza kutlu olsun.