EOLYA VE MEZYA BÖLGESİ ESKİ YERLERİNİ TANIYALIM

Değerli Okurlarım;

Bugün çevremizde ve yakın çevremizde bulunan pek çok ilk çağ yerleşim yerlerini çoğumuz bilmemekteyiz. Bunun neticesinde bölgemizde gördüğümüz eski harabeleri Ören yerlerini çoğumuz Ceneviz harabesi, Ceneviz Kalesi veya Yunan Kalesi Harabesi der geçeriz. Bu hatalı bir davranıştır. Çünkü bu beyanlar yakıştırma hatta asılsızdır. Bölgemizdeki pek çok tarihi kalıntıyı birbirine karıştırmayı önlemek amacıyla kısa bir bilgilendirme yapmak bölgemizin ilk çağ adıyla tanınmasını sağlamak amacıyla bu yazıyı yayınlamak istedim. Umarım bölgemizdeki ve yakın çevremizdeki bazı bilgilerin tazelenmesine hataların giderilmesine vesile olurum.

Bu genel vurgulamamdan sonra şunu da vurgulamak isterim ki Anadolu’muzun batı kıyıları Marmara’nın çevresi ilk çağ yerleşim yerlerinde yaşamış halk kitlelerinin hemen hemen hepsi ister balkanlar üzerinden Anadolu’ya gelmiş olsunlar isterse İran üzerinden veya Kafkasya üzerinden Anadolu’ya gelmiş olsunlar rahatlıkla söyleyebiliriz ki orta Asya kökenli göçlerin söz konusu yerlere ulaştırdığı insan kitleleridir. Bu yüzdendir ki ilk çağ döneminde buralarda yaşayan kitlelere ne ad verilirse verilsin bu insanların Türk veya Türk’e akraba kökenli olduklarını Asyatik olduklarını rahatlıkla söyleyebiliriz. Çünkü Anadolu’muzun batı kıyılarında Marmara denizi çevresinde yaşayan insan kitleleri eğer kuzey Avrupa üzerinden balkanlar ve boğazlar yoluyla Anadolu’ya gelmişlerse Ural dağlarıyla Karadeniz arasındaki daha doğrusu hazar denizi arasındaki birinci kavimler kapısından geçip buralara gelen kitlelerdir. İkinciler ise yani İran üzerinden gelenler ise hazar deniziyle Zagros dağları arasında yani ikinci kavimler kapısı üzerinden gelmiş kavimlerdir. Sonuç olarak hepsi Türk veya Türk’e akraba kökenli insan kitleleridir. Bu yüzden bunların yarattığı kültürler bize yabancı kültürler değildir. Bir oranda biz Türklerin kültürüdür. Onların ortaya koyduğu medeniyetlerde bir oranda bizim medeniyetlerimizdir. Bu yüzdendir ki bunları tanımamak başkalarına mal etmek ırkımıza kökenimize ihanettir. Bu durumdan kurtulmak için bunları tanıtmaya özen göstermemiz yerinde olacaktır.

Bölgemiz yani Balıkesir, Çanakkale havalisi ilk çağda Eolya ve Mezya olarak bilinen Güney Marmara’mız ise Mezya ve Bitinia olarak bilinen ve anılan sahadır. Bu nedenle İzmir Kuzeyini, Çanakkale Boğazının iki yakasını oluşturan sahayı Mezya ve Eolya olarak genelleştirerek adlandırıp bu sahadaki tarihi Ören yerlerini kabaca tanıtmayı amaçladığım yazımda alfabetik sırayla bazı yerleşimleri tanıtmayı amaçlamaktayım. İlk tanıtacağım yerleşim yeri Aigai ile başlayarak bilgilerinizi tazeleyeceğim. Umarım faydalı olurum.

EOLYA VE MEZYA İLK ÇAĞ ŞEHİRLERİ:

AİGAİ:

Bu şehir Çandarlı Körfezi’nin doğrusunda, şimdiki adı Nemrut Dağı olan Gün Dağı üzerinde, eski çağlardaki on bir Eol kentinden biridir. Eolia ile birlikte Lidya, Pers, İskender hâkimiyetlerini yaşamıştır. Bergama yönetiminde iken, Ataloslar devrinde Bergama şehirciliği planında yeniden düzenlendiği anlaşılmıştır. Bu kentteki belli başlı kalıntılar M.S. 48yılında yeniden yapılan veya yenilenen lonnizamındaki Apollon Kherestenos Tapınağı üç katlı bir stua ( Benzerleri Alinda-Assos-Latmos Herakleası’nda) Belüterion-Tiyatro-Kore ve Demester tapınakları Stadium( Stadyum) şeklindedir. Bu kalıntılara sahip şehir, Bergama hâkimiyetinden sonra onunla birlikte, Roma hâkimiyetine girmiştir. Bu dönemde M.S 17 yıllında bir deprem sonucunda yıkılmıştır. Roma imparatoru Tberius zamanında yeniden yapılmıştır.

AİGİROESSA:

Bu kent için iki rivayet söz konusudur:

• Eski çağ coğrafyasında, eski çağ coğrafi eserlerinde Eolla bölgesinde Myrina ile Gryneion arasında gösterilen bir liman kenti.
• Çanakkale Boğazı kıyılarında yeri bilinmeyen bir liman kenti.

AKHİLLEİON

Eski çağ coğrafyasında, Eolia kenti olarak belirtilen yeri hakkında üç ayrı teori bulunan yerleşim yeridir.

Eollerce kurulmuş olan bu sitenin, kuruluş yeri hakkındaki görüş ve rivayetler şunlardır:

• Mytilenelilerce kurulan, tahkimli bir kolonidir. Kuruluş yeri olarak Yenişehir-Kumkale arasında olduğu sanılmaktadır.
• Eolerce İzmir yakınında kurulmuş bir kala olduğu sanılmaktadır.
• Eoller tarafından Büyük Menderes Vadisi’nde Magnesia-Priene arasında kurulmuş bir kenttir.

AKHİLLERİON

Bu kentin Akhilleion kentinin aynısı olduğu ve bu isimle anıldığı söylenmekte ve bilinmektedir. Yani bu isimin Akhilleion kentine verilen bir başka isim olduğu söylentisi mevcuttur. Troas Bölgesinde Kumkale-Yenişehir arasında yeri bilinmeyen bir Mytelene kolonisidir. Bu koloni bir ara illion hâkimiyetine girmiş ve bu hâkimiyet döneminde yıkılmıştır. Kesin olan bu kentin bir Eol kenti olmasıdır. Devamı yarın…