Camilerimizin Yaptıranların İsimlerini Taşıması Daha Gerçekçi Bir İsimlendirme Olacaktır

Nitekim Ayazma Cami ve Laleli Cami bunlara tipik örnek oluşturmaktadır. Hemen hatırlatmak isterim ki Laleli Cami padişah cami olmasına rağmen Evliye Laleli Baba’nın ismiyle anılan bir camidir şekline anlatımlara sahiptir. Padişahlar dışında ve valide sultanlar, hanım sultanlar dışında cami veya mescit yaptıran kişilerin isimleri mutlaka kendi isimlerine göre verilmiştir. Nitekim Rüstem Paşa Cami, Sokullu Mehmet Paşa Cami gibi isimlerle anılan sadrazam veya vezir camileri yanında beylerbeylerinin, sancakbeylerinin ve diğer Osmanlı amir ve memurlarının zenginlerinin yaptırdığı camiler ve mescitler hep kendi isimleriyle isimlendirilmişlerdir.

Ancak bunun aksine bulundukları mahalin, semtin veya mahallenin adıyla anılan camiler de mevcuttur. Hatta şunu da belirtmek isterim ki aslında yaptıran şahsın ismiyle anılmasına rağmen, yaptıran şahsın ismi mahalleye, sokağa, semte verildiğinden daha sonraki dönemde sanki mahalin, semtin, mahallenin ismiymiş gibi bir adlandırma gösteren camilerimiz de mevcuttur. Nitekim Fatih semtindeki cami aslında yaptırıcısı olan Fatih’in ismiyle isimlendirilmiş olmasına rağmen bugün Fatih semtinde olması nedeniyle sanki o semtin adıyla anılıyormuş gibi bir görünüm de arz eder durumdadır. Aslında yaptırıcısının adını taşımasına rağmen sanki mahallenin ismini taşıyormuş gibi görünen camilerimize örnek olarak Bandırma’mızın bazı camilerini de söyleyebiliriz düşüncesindeyim.

Nitekim kentimizdeki Sunullah Cami aslında kendisini yaptıran Sunullah Efendi’nin ismini taşımasına rağmen aynı şahsın ismi caminin bulunduğu mahalleye de verilmiş olduğundan söz konusu cami sanki Sunullah Mahallesi’nin ismini taşıyormuş gibi bir görüntü de arz etmektedir. Nitekim aynı özellik Haydarçavuş Camisi için, Hacıyusuf Camisi içinde geçerlidir. Bu camilerde aynı Sunullah Cami gibi yaptırıcısının ismini taşıyan mahallede olduklarından sanki o mahallelerin ismini taşıyormuş görünümü verir durumdadırlar. Bandırma için örneklediğimiz bu durum ülkemizin her sahasında görülebilecek bir durumdur. Ancak bir mahalle halkının çabalarıyla yapılan bazı camiler ülkemizin her yerinde de Bandırma’mızda da görülebilmektedir. Nitekim bu özellikte camilerin haklı ve gerçekçi olarak kendisinin yapıldığı sahanın, kendisini yaptıranların çoğunluğunun oturduğu mahallenin adını taşıdığını görmekte ve bu haklı isimlendirme icraatını gönülden tastik etmekteyiz.

Ne var ki son dönemlerde özellikle moda haline getirilmeye çalışılan, daha önceki dönemlerde de gerçekleştirilmiş bir isimlendirilme uygulamasına şahit olmaktayız ki bu isimlendirmeyi bence yerinde bulmak kolay olmayacak bir durumdur düşüncesindeyim. Genel mahiyette katılımla yapılan cami ve mescitlerde görülen bu isimlendirme uygulaması bence haksız olup toplum tarafından benimsenmemesi gereken bir durumdur. Özellikle Osmanlı sultanlarının yahut sahabelerin, evliyaların isimleriyle gerçekleştirildiği görülen bu isimlendirmelerin gerçekçi bir isimlendirme olup toplumun büyük çoğunluğunun kafasını karıştıran özellik taşıyan uygulamalar olacağı düşüncesindeyim. Biran için düşünelim.

Herhangi bir mahalle veya semtte toplumsal katılımla yapılan bir cami veya mescidin adını neye dayandırarak Fatih Cami, Selimiye Cami yahut Hz. Ebubekir Cami veya caminin bulunduğu sahada yatmayan Hasanbaba, Geyiklibaba,i Somuncubaba gibi evliyaların isimleriyle adlandırma yoluna gidelim. Bu tür isimlendirmelerin o camiye herhangi bir katkısı olmayacağı ortada iken niye böyle bir isimlendirme yapalım.

Ancak yapılan camilerin veya mescitlerin avlularında yatan, yattığı düşünülen evliyaların ismiyle adlandırılmasını bir oranda kabul edilebilecek bir isimlendirme görmek belki yerinde olabilecek bir isimlendirmedir. Fatih’te yatan Fatih Sultan Mehmet’in adının Bandırma’daki bir mahallenin yaptırdığı camiye isim olarak verilmesini yine mezarının ülkemizin 7 ayrı yerinde olduğu söylenen Yunus Emre’nin adının Bandırma’da mahalle halkı tarafından yaptırılan camiye verilmesinin haklı sebebi olduğunu söylemek ne oranda doğrudur. Bence bu tür camilerin yaptıranların çoğunluğunu temsil edecek bir adlandırmayla isimlendirilmesi, mesela Yunus Emre Cami’nin Paşakonak Mahallesi olması nedeniyle Paşakonak Cami şeklinde verilmesi daha gerçekçi ve daha doğru olabilirdi düşüncesindeyim. Devamı yarın…