Bandırmanın Yunan İşgalinden Geç Kurtuluşunun Sebepleri

Bandırma ve çevresinde oluşan bazı kaynaklarda isimleri zikredilen çeteler ve çeteciler yok değildir. Ancak bu tür çetelerin pek çoğu Yunanlılarla mücadele etmek için değil soygun ve yağma yapmak amaçlı kurulmuş çetelerdir. Bu yüzden bu çetelerin faaliyetlerine bakarsak hemen hemen hepsinin faaliyet hayatında soygun, yağma, kadına-kıza tecavüz, adam öldürme gibi olayları pekala görebiliriz ve işin tuhaf tarafı düzenli ordu kurulduktan sonra da orduya katılmayıp varlıklarını sürdüren bu gibi çeteler bir yandan Yunanlılarla onları takibinden kurtulmak için çatışırken bir yandan da soygun yağma gibi faaliyetlerine devam etmişlerdir. Öyle olmalıdır ki bugün halk arasında anlatılan yaygın bazı kötü olaylarda isimleri zikredilebilmektedir.

Bu gibi soysuzlar bir yana Yunanlılarla anlaşıp onların himayesinde bir devlet kurmaya yönelen Şarki Garipçiler de işgal süresince yunanla iş birliğine girmişler onlarla ortak çalışmışlardı. İşte bütün bu durumlar sebebiyle bandırma ve bölgesinde yunan işgal kuvvetleri ege bölgesindeki işgal kuvvetlerine nazaran daha rahat hareket edebilmişlerdir.

Türk ordusu büyük taarruz ve başkomutanlık meydan muharebesiyle yunanı yenip yurttan atmaya denize dökmeye yöneldiğinde ve 9 Eylülde İzmir kurtulduğunda bandırma bölgesi hala yunan işgali altındadır. Ama Güney Marmara da askeri kuvvetlerimiz özellikle 1 orduya mensup kuvvetlerimiz bu bölgedeki şehirlerimizi işgalden kurtarmaya başladığında başta Balıkesir merkez olmak üzere ona ait ilçeler de deniz kuvvetleri ve askeri kuvvetlerimiz derhal hareketlenmiş ve yunan garnizonlarının üzerlerine atılmışlardır. Balıkesir 6 Eylül de Yunanlılardan temizlenirken aynı bölgedeki İvrindi gibi ilçelerde işgalden kurtarılmışlardır. Balıkesir’imizin pek çok ilçesi kendine mensup milis kuvvetlerince kurtarılmışlardır. Nitekim Gönen bunların en tipik örneğidir.

Kendi bölgesindeki milis kuvvetlerince yunan işgalinden kurtarılan gönene kurtarılış tarihi 6 Eylül tarihinden sonra askeri birliklerimiz gelebilmişlerdir. Manyas 14 Eylülde kendi milislerince komşu ilçe Karacabey, Manyas milislerinin de katıldığı milis kuvvetleri tarafından 14 Eylülde yunan işgalinden kurtulmuştur. Susurluk 7 Eylülde kurtulurken bandırma hala yunan işgalindedir. Çevredeki ilçelerden kaçabilen çekilebilen yunan kuvvetleri de bandırmaya yığılmaktadır. Karadereye kadar kurtarılan bölgeler ve Susurluk sınırına kadar kurtarılan bölgeler gönen tarafından kurtarılan bölgeyle sınırlandırılan bandırma hala işgal altındadır.

Bandırmadaki yunan işgal garnizonu kendini emniyete almak için bazı kaynakların 2000 kadar gösterdiği İslam Bandırmalıyı tutuklayıp haydar çavuş camiine hapsetmiştir. Yunanlıların karşı tedbirleriyle ve Yunanlılarla ortak hareket eden bazı kişilerin çabalarıyla bandırma kendi halkı tarafından her hangi bir kurtuluş girişimi yapamayacak hale getirilmiştir. Zaten bandırma halkından parasını ve malını bırakmaya kıyamayanlar dışında terk edildiğinden olsa gerektir ki kurtuluş yıllarında bandırmadaki işgalcilerle halk arasında hiçbir çatışma söz konusu olmamıştır. Tabi bandırma halkından olup da silahlı kuvvetlerimize katılan bireylerde çoğunluklu olarak şüphesiz mevcuttur.

Ama tuhaftır ki Çanakkale cephesine katılıp 380 civarında şehit veren bandırma ve çevresinin kendisinin kurtarışında bir tek şehidi veya gazisi yoktur desem umarım hata etmiş olmam. Bu nedenle bandırma halkının 17 Eylülde gerçekleşen kurtuluşunda halkı arasından görev almış kimseleri görememekteyiz.

Bandırmamızın kurtuluşunda kuzeyden Mudanya üzerinden gelen 61. Alay ve Kocaeli grubunun rolü büyük olmuştur. Şehri bu kuvvetler kurtarmıştır. Bu kurtuluş için Marmara evleri yakınındaki delikli bayırda yapılan çatışmada galip gelen kuvvetlerimiz şehrin kurtarıcısı olmuşlardır daha sonra buradan hareket eden askerlerimiz Edincik ve Erdek’i de kurtaracaklardır.

Şunu önemle vurgulamak isterim ki 1. Dünya harbinin son yıllarından kurtuluş harbinin bitimine kadar olan bandırma halkı TBMM hükümeti ile İstanbul hükümeti arasında bocaladığından yunan kuvvetleriyle ciddi mücadeleye gereken önemi verememişlerdir. Üstelik yunan kuvvetlerinin denizden takviye alabilmesi işgal kuvvetlerinin Yunanlılara yardımcı olması bandırmanın geç kurtuluşunun sebeplerini oluşturmuşlardır.