Bandırmanın Adını Aldığı Yerel Tanrı Pan

Bandırmamızın ismi konusunda pek çok rivayetler olduğunu hepimiz bilmekteyiz. Bazılarına göre Bandırmamız ismini Pandermit kökeninden Pandermit madeninden almakta, bazılarına göre ise halkımızın pestil yahut Bandırma dediği meyve usaresi kurutmasından almaktadır. Ama büyük olasılıkla bunlar yakıştırma benzetmeler olup Bandırmamız ismini ya içinde yaşadığı sahanın sularından yani pınarlarından yada geçmiş dönemlerde ilk çağda yaşayan halkın taptığı yerel Tanrı keçi ayaklı Pan’dan almaktadır. Bandırmamıza ismini verdiğini düşündüğümüz Tanrı Pan’ı tanımaya kalktığımızda genel kaynakların Tanrı Pan hakkında şu bilgileri verdiğini görürüz:

Herodotos'da bahsedilen Atina'daki Pan kültü geleneği buradan kaynaklanmaktadır.

Diğer bir yerel söylenceye göre44 Pan Hermes ve Penelope'den Mantineia civarında doğmuştur. Bir başka söylencede de Penelope Mantineia'da ölmüş veya Odysseus tarafından öldürülmüş olmalıdır.

Homeros tarafından ise Pan kültü Pheneos'da Sepia dağları çevresine dayandırılmıştır. Pan kültünün olduğu diğer bir yer Kyllene'dir. Burada Arkadia'lı çobanlar tarafından mıv KUM~vlOç'a genç bir inek kurban edildiği bildirilmiştir. Pausanias Lampeia' da da Pan' ın bir tapınağı olduğunu bildirmektedir.

Pan Psophis sikkelerinde49 ve Heraia'nın 4. yüzyıl sikkelerinde görünmektedir. Ayrıca Heraia'da Pan'ın bir de tapınağı vardır. Vergilius'a göre Pan'ın Arkadia topraklarındaki AUA~ (Aule)' de de tapınağı vardır. Hellas'da Pan kültünün görüldüğü Lakonia bölgesinden Sparta'da Pan'a ait heykeller ve Pan ile Nympha'ların rölyetleri bulunmuştur. Gytheion şehrinin sikkelerinde Roma İmparatoru Geta zamanında (M.S.208-212) Pan yer almaktadır.

Messenia bölgesinde üç kaya yazltı bulunmuştur. Argolis Epidauros'ta Pan'a ait bir sunu yazıtı bulunmuştur.56 Troizen'de Akropol'de Pan'ın bir tapınağı olduğunu Pausanias'dan öğreniyoruz.

Korinthos'ta keçi bacaklı Pan'ın tasviri bulunmuştur. Sikyon sikkelerinde de Pan'ın tasvirleri vardır. Akhaia bölgesinden kaynaklanan Arkadia yüksek sıradağlarından doğan Krathis nehri kıyısında bir Pan kültü vardır. Ayrıca Patrai sikkelerinde Pan ve Selene birlikte görünmektedir. Elis'te Pan'ın üç adet altarı vardır. Pan en çok tapınma gördüğü Arkadia'dan başka Atina'da da saygı görmüş ve kutsanmıştır. Pan kültü M.Ö.490 yılından itibaren Hellas üzerinden yayılmıştır. Marathon Savaşı sonucunda Pan korkusunun gönderilmesi ile birlikte Pan kültü Atina'ya taşınmıştır. Atina'da Pan'a bir zamanlar mağarada da tapınllmıştır. Bu Pan mağarasının çok yakınında Pan'ın Hermes ve Nymphalar ile röllsetleri bulunmultur. Kurban sunusu olarak süt, peynir, bal ve şarap vardır.  Platon'a göre ilissos'da Nympha Acheloos ve Pan' a birlikte tapınılmıştır.

Atina'lı balıkçılar Pan'ı kendi patronları olarak görmektedirler ve tapınmaktadırlar.

Pan şimdiye kadar Attika siyah figürlü ve kırmızı figürlü vazalarda pek görünmemesine rağmen, kırmızı figürlü bir attik vazoda Pan, ilk defa sakallı, genç, keçi bacaklı, sivri kulaklı ve boynuzlu olarak ve Dion~sos'a eşlik eden biri olarak tasvir edilmiştir. Ayrıca Peiraieus, Eleusis, Hymmettos, Analphlystos, Marathon ve Pames'de Pan'ın tapınımına dair izler vardır.

Atina'dan sonra Pan kültü ilk olarak Thebai'de görülmektedir. Ana tanrıça (Rhea)'nın ve Pan'ın bir tapınağı Pindaros'un evinin yanında bulunmaktadır. Yine aynı şekilde, Thebai'deki Pan kültü Ana Tanrıça ile aynı tapınağı paylaşmaktadır. Pan burada büyük tanrıçanın oğlu değildir, hizmetkarıdır. Tanagra'daki bir köyde M.Ö.5 yüzyılın ikinci yarısına ait kutsal bir rölyef bulunmuştur. Bu tasvirde Pan Ana Tanrıça ile birlikte gözükmektedir. Buna göre Pan, tanrıçanın yanında çömelmiş bir vaziyette durmakta, tanrı ve tanrıçanın sol tarafında ise bir aslan bulunmaktadır. Bunların önünde biri bir tympanon ve biri de meşale taşıyan beş kız çocuğu durmaktadır. Thebai'nin kent tanrısı Dionysos ile Pan arasındaki ilişki açısından önemli bir kanıt olabilecek sakallı Dionysos tasvir edilmiştir. ürapos'ta Pan'ın bir sunağı ve Kithairan'da Pan ve Nympha kültü, Lebadea'da mağara yazıdarı bulunmuştur.

Delphoi sikkelerinde Pan çıplak, oturur vaziyette insan şeklinde tasvir edilmiştir. Öte yandan Makedonia'da sikkelere göre önemli bir Pan kültü bulunmaktadır. Edessa'da 2. Amyntas'ın (M.Ö.393) bakır sikkelerinde kısa boynuzlarıyla genç bir Pan başı bulunmuştur. Pella şehrinin sikkelerinde tamamen insan şekilli çıplak Pan bir kayada oturur pozisyonda tasvir edilmiştir. Ayrıca Thessalonike ve Mende'de Pan'a ait sikkeler bulunmuştur.

Thrakia bölgesinden Klazomenai ve Teos'un İonia kolonisi olan Abdera'da sakallı Pan başı, küçük boynuzlarıyla, Ainos’da90 keçi ayaklı Pan sağ kolunda pedumu' ile Perinthos'da sol kolunda pedumu ile tasvir edilmiştir. Hadrianopolis ve Thasos'da da Pan kültüne dair izler bulunmuştur. Devam edecek…