Askeri Kaynaklardan Duraklama Devri Osmanlı Seferleri

Belgrat’a, sipah ve silahtardan biner er terakkili serdengeçti yazıldı. Ayıntap, Şarki Karahisar, Niğde, Muğla, Çankırı, Hamit, Isparta, Karaman, Adana, Halep, Payas kuvvetleri geldiler. Evvelce orduya katılmak üzere Belgrat’a gelmesi emir olunan Tımışvar muhafızı 2000 Bosna piyadesi ve kendi askerde geldi. Düşmanın Tımışvar’ı kuşatmağa başladığı öğrenildi. Ösek’li Abbas isminde bir akıncı; General Rabatin, Odmend, Bolvend komutalarında olarak 15 000 piyade ve süvarinin Budapeşte’de toplanıp 4 000 süvariyi Braşov boğazına, bir miktar piyadeyi Erdel kalelerine gönderdikten sonra kalan kuvvetle ve at koşulu iki kalanburne, 10 şahi, altışar öküz koşulu 400 zahire arabası ile asıl düşmana katıldıklarını, Budin ve Ösek’ten gelmeleri beklenen toplar da geldikten sonra düşman kuvvetinin 40 000 piyade, 20 000 süvariye baliğ olduğunu, 60 şahi, 20 balyemez, 8 kalanburne, 20 havanı bulunan bu kuvvetin Tisa’yı geçip ayın dördüncü cuma günü güneş doğarken Tımışvar’ı kuşatmaya başladığını , kale komutanının yetişilmesi haberini gönderdiğini (5 — Muharrem : 4 — Ağustos Cumartesi) günü getirdi . Ertesi gün Mustafa II.’nin otağında bir toplantı yapılarak Tımışvar’a gidilmesine karar verildi. Askerin erzakı dağıtıldı. Padişahın kadınları, bütün ağırlık, hazne mehtarane Belgrat’ta bırakıldı. Tuna yapılan köprüden ve kayıklarla geçilmeğe başlandı. 7 700 kantar barut, 80000 kazma ve kürek ve sair mühimmatla cebeci ocağı, beş okkalık atar 3, üç okkalık atar 5 kalanburne, birer okkalık atar 85 şahi top, 35 okkalık atar 4 havan, 15000 yuvarlak, 300 humbara ile topçu ve top arabacı ocakları, bütün paşaların kuvvetleri sabaha kadar Tuna’yı geçtiler.

(7 — muharrem: 6 — ağustos) ta da Mustafa II. geçti. Bu yıl Belgrat’a geçen seneki kadar fazla kuvvet bırakılmadı.

(8 — muharrem: 7 — ağustos salı). General Törkez’in 7 000 kişi ile Kobili yakınında Vilva köprüsü başında bulunduğu, Türkler Varadin’e yürürlerse Varadin’i muhafaza edeceğini, Tımışvar’a giderlerse ordusundan emir bekleyeceğini, Tımışvar’ı kuşatan düşman ordusunun üç gün esaslı bir hareket yapmadığı [ Kaleye bir defa yapılan hücum müstesna ] mevzi dahi kazmadığı, Türklerin gelmekte olduğunu öğrenince (7 — Muharrem : 6 — Ağustos) ta muhasarayı bırakıp 4 saat uzakta Tamış ile Begye [Bega] suyu arasındaki Hovfil köyüne gittikleri öğrenildi.

Pançova’da kalınan günlerde Dukakin, Pirzerin, Kastamonu ve Maraş kuvvetleri geldiler. Burada noksanlar tamamlandıktan sonra:

(14 — muharrem: 13 — ağustos pazartesi) hareket olundu. Yürüyüş tertibi şöyle idi:

Öncü: Sivas beylerbeyi vezir Tursun Mehmet Paşa komutasında:

4820 Rumeli süvarisi, Kastamonu, Ankara, Bolu kuvvetleri, sipalı ve silahtar serdengeçtileri, hudut akıncıları.

Büyük kısım:

Sağkol: Zağarcıbaşı komutasında:

Bir kısım yeniçeri. 28 şahi top ve 2 havan topu. Bu kolun sağı gerisinde 12 şahi topla Anadolu beylerbeyi, Adana, Halep, Karaman, Maraş, Çankırı Ankara, Ayıntap, Şarki Karahisar kuvvetleri, terakkili sipahiler ve arkalarında bir kısım Arnavut piyadesi yürüyordu [Hepsine Anadolu beylerbeyi komuta ediyordu].

Ortakol: Yeniçeri ağası komutasında:

Yeniçeriler ve 26 şahi top. Bunların gerisinde sadrazamın kapısı askeri, tuğlar, Mustafa II. yürüyordu. Bu kolun solunda 8 şahi topla bostancılar.

Solkol: Sansoncubaşı komutasında:

Bir kısmı yeniçeri. 8 şahi top ve 2 havan topu. Bu kolun daha solunda 10 şahi topla cebeciler arkalarında 7 şahi topla topçu ocağı. Bu kolun da gerisinde 7 şahi topla Rumeli beylerbeyi, Rumeli askeri, Mısır askeri, akıncılar, cebeliler, terakkili silahtarlar, 4 şahi topla Bosna piyadesi, 8 şahi topla Arnavut piyadesi [Hepsine Rumeli beylerbeyi komuta ediyordu].

Hazne orta kolun gerisinden geliyor ve dört aşağı bölük tarafından muhafaza olunuyordu.

Artçı: Şam beylerbeyi komutasında:

Sipah ve silahtar mütekaitleri, sipah ve divan erbabı piyadeleri, Sofya’dan Belgrat’a kadar olan yolların muhafızları, Rumeli’nin has sahibi ağaları ve 200 Şam askeri.

Yürüyüş bu tertiple yapılacak ve konma bu tertiple olacaktı. Konaklarda ordugâh etrafı arabalarla çevrilecekti.

O gün Loğva köyüne gelindi.

(15 — muharrem — 14 — ağustos sah). Üç saat kadar ötede Baranda köyü. Becgerek [Becskerek] ovasına geçmek için nehre 33 tombazla 2 köprü kuruldu. Nehir yolu ile getirilen kayıklarla geçirilen askere köprünün öte başında himaye mevzii aldırıldı.

Ordu köprüyü gece geçti. Ertesi gün toplar da geçirildikten sonra köprü tekrar bozuldu.

Belgrat’tan ilerleyen donanma Tisa ağzında yapılan 2 tabyayı harple alamamıştı. Alınmadıkça geçilemeyeceğini bugün bildirdi. Halep beylerbeyi vezir Cafer Paşa komutasında 3 000 yeniçeri, 2 000 Bosna piyadesi, Rumeli kuvvetlerinin solkolu, 3 kalamburne, 10 şahi top gönderildi. Cafer Paşadan sonra Mustafa II. Teteli almak maksadı ile orduyu da o tarafa tevcih etmeye karar verdi.

(17 — muharrem: 16 — ağustos perşembe) Tetel karşısında Begye kenarında Çaysığ köyü.

Cafer Paşa bugün tabyalara taarruz etti. Akşama doğru birini aldı. Donanmanın da iştirak ile diğerde muharebe bütün gece de devam eyledi. Düşmanın burada bulunan 4 kalyonu da bugün yok edildi. Biri alınmış, üçü batmıştı. Ertesi gün donanma Tisa’ya girdi. Mustafa II. Tetel’i de almak istiyordu. Cafer Paşa: “Düşman ordusunu yenmedikçe Tetel’i almak neye yarar. Düşmanı bulup mağlup edelim. Tetel’i almak benim borcumdur.” sözlerde Mustafa II.’yi kandırdı. O gün Tımışvardan gelen haberden düşmanın Hovfil köyünde 3 gün kaldığını, 500 top sepeti yaptıktan sonra getirip bunları mevzi yerlerine koyduğunu ve kaleyi kuşattığı, yaptığı 3 tabyaya 20 balyemez, 20 havan, 8 kalanburne, 60 şahi koyup kaleyi bombardımana başladığı, 40.000 piyade, 20: 35.000 süvari kuvveti olduğu, yalnız General Hayzler’in 10.000 atlı ile ordudan ayrılarak Türk ordusunun harekatını keşfe gittiği öğrenildi. Devam edecek…