Marmara Medya Gurubumuz bünyesinde bulunan yayın organlarımız Yaşam Gazetesi, Marmara TV ve Genç FM’de Nev Bandırma Tıp Merkezi Beslenme ve Diyet Uzmanı Elif Ergün’ü konuk ettik.
Sağlıklı beslenmek uzun soluklu bir yolculuk olduğunu ifade eden Elif Ergün, her gün maksimum motivasyon seviyesine sahip olamayabilirsiniz. Diyette motivasyonu kalıcı hale getirmek için doğru ve uygulanabilir hedefler belirleyerek diyet yapmanın önemini anlattı.
Muhabirimiz Burcu Bayırlı’nın ve okurlarımız için uzmanlık alanı ile ilgili açıklayıcı değerlendirmelerde bulunan Elif Ergün,özel beslenme ve diyet programları ile ilgili sorularımızı yanıtladı.
B.B.-Diyete başlamadan önce kan şekeri, kolesterol vb. şeylere baktırmak gerekir mi?
Ergün, Kan tahlilleri kişilerin genel sağlık durumunu veya ileride karşılaşması muhtemel sağlık sorunlarını analiz etmek için tarama amaçlı yapılan testlerdir.Hormonal veya metabolik olarak bir sorun varsa bunun tanımlanması ve önlenmesi, eğer oluşmuşsa da çözümü için yardımcı olur. Sağlıklı bir beslenme programına başlamadan önce de kişiye özel ve ihtiyaçları doğrultusunda bir program oluşturulabilmesi için mutlaka bazı kan tahlillerinin yapılması gerekmektedir. Kan şekeri düzeyleri, kolesterol seviyeleri, tiroid işlevi ve diğer önemli sağlık göstergeleri ölçülüp kişinin besin ihtiyaçları belirlenmelidir. Değerlerin düşüklüğü veya yüksekliğine göre beslenme uzmanları tarafından besin seçimi yapılmalıdır dedi.
B.B.- Bir diyet listesi herkese uygulanır mı yoksa kişiye özel mi olmalı?
Ergün,Kişiye özel bir beslenme planı, bireyin sağlığını optimize etmek ve hedeflerine ulaşmak için önemli bir faktördür.Diyetin uygulanabilir olması için kişiye özel bir program şeklinde hazırlanması gerekmektedir. Çevresel faktörler, cinsiyet, yaş, kilo, metabolizma hızı, yaşam tarzı, fiziksel aktivite seviyesi ve sağlık profili kişiden kişiye değişkenlik gösterdiğinden vetüm bu etmeler, kişinin enerji ihtiyacını etkileyeceğinden her bir faktör ayrı ayrı değerlendirilerek bir program hazırlanmalıdır dedi.
B.B.- Günlük kalori ihtiyacı nasıl hesaplanır?
Ergün,Günlük kalori ihtiyacı bazal metabolizma hızı, fiziksel aktivite düzeyi ve diyetle alınan besinlerin sindiriminde harcanan enerji miktarına bakılarak hesaplanır. Bunların arasındaki en büyük belirleyici bazal metabolizmahızıdır. Bazal metabolizma hızı, vücudun dinlenme sırasındaki harcadığı enerjiyi ifade etmektedir ve günlük harcanan kalorinin yaklaşık yüzde 75’ini oluşturduğunu belirtti.
B.B.-Bir kişi glütensiz, laktozsuz veya vegan bir diyetle beslenme planına ihtiyaç duyar mı?
Elif Ergün, Gluten, buğday, arpa, çavdar dahil birçok tahılda doğal olarak bulunan bir proteindir. Glutenintoleransı veya çölyak hastalığı olan kişiler glütensiz beslenme planına ihtiyaç duyar. Laktoz ise, sütte doğal olarak bulunan bir şekerdir.Laktoz intoleransı olan kişiler, süt ve süt ürünlerinde bulunan laktozu sindiremezler. Bu kişilere de laktozsuz beslenme planı uygulanmalıdır. Vegan beslenme hayvansal ürünlerin tamamen kısıtlandığı bir beslenme programıdır. İhtiyaca bağlı olmaksızınkişiler genellikle etik ve çevresel nedenlerle bu yaşam tarzını benimsediğini söyledi.
B.B.- Tek tip beslenme ne kadar doğrudur?
Ergün, Tek tip beslenme, yalnızca bir besin türünün tercih edilmesi ve belli bir grup besinin tüketilmemesi şeklinde uygulanan bir diyettir.Başta kilo vermek üzere çeşitli sebeplerle uygulanan karbonhidrat veya protein ağırlıklı beslenme şeklidir. Bu tür beslenme programları uygulamak, şok etkisi yaratarak hızlı bir şekilde kilo verdirse devücudumuzun genel besin ihtiyaçlarını karşılamadığı için sağlık açısından risk yaratır. Yağ kaybı yerine su ve kas kaybı yaşanır. Bu sebeple de ilk etapta tartıya yansıyan tablo kısa zamanda geri alınarak sağlıksız bir durumun oluşmasına da yol açtığını ifade etti.
B.B.-İştah kontrolü ve yeme alışkanlıklarını geliştirmek için ne tür bir yol izlemek gerekir?
Ergün, Günlük olarak tüm makro besinleryeterli ve dengeli şekilde alınmalı. Karbonhidrat, protein ve yağ yeterli şekilde tüketilmeli. Özellikle protein. Tokluk hissini artırmaya yardımcı potansiyel ürünlerin başında protein gelmektedir.
Egzersize önem verilmeli. Düzenli egzersiz yapmanın, açlık hormonu salgılanma seviyesini düşürür.
Uykuya özen gösterilmeli. Yeterince ve kaliteli uyku iştahı azaltmak üzerinde oldukça etkilidir.
Bolca su içilmeli. Susuzluk iştah kontrolünü olumsuz etkiler.
Lifli beslenilmeli. Lifli gıdalar sindirim süremizi uzatarak daha fazla tokluk hissi yaratır.
Yemekler yavaş yenilmeli! Doyma sinyalinin beyne ulaşması için belli bir süreye ihtiyaç var.
Stresten uzak durulmalı. Stres, yemek yeme isteği ortaya çıkartan kortizol (stres) hormonunu yükselterek, kilo almaya neden olmaktadır dedi.
B.B.-Lifli gıdalar neler? Bu gıdalar sağlıklı beslenmede ve diyet yaparken ne kadar önemli?
Ergün, Besinlerde bulunan lif sağlık açısından çok büyük bir önem taşır. Lif, bağırsaklarımızdaki iyi bakterilerin beslenmesini ve sindirim sisteminizin düzenli çalışmasını sağlar. Tokluk sağlayarak kilo kaybını teşvik eder, kan şekerini düzenler ve kabızlığı önler. Ayrıca gün içerisinde tüketilen diyet lifinin kolesterol seviyelerinin dengelenmesinde de etkili olduğu bilinmektedir. Tam tahıllı ürünler, yulaf ezmesi, elma, ıspanak, brokoli, mısır, karnabahar, enginar, havuç, bezelye, nohut, kuru fasulye lif açısından zengin besinlerin arasında yer aldığını ifade etti.
B.B.-Öğünlerde dengeli bir şekilde protein, karbonhidrat ve yağlar nasıl dahil edilir?
Ergün, Sağlıklı ve dengeli beslenmek istiyorsak tabağımızın yarısını renkli sebze ve meyvelerden oluşturmalıyız. Tabağımızın ¼’ünü kompleks karbonhidratlar oluşturmalı. Tam tahıllı ürünler, buğday, kinoa, yulaf, esmer pirinç ve onlardan yapılan yiyecekler kompleks karbonhidratlara örnek olarak verilebilir. ¼ oranında protein tüketmeliyiz. Yumurta, balık, tavuk, fasulye, fındık ve ceviz protein bakımından zengindir. Ayrıca zeytinyağı, avokado yağı gibi sağlıklı bitkisel yağları tüketilmeli,trans yağ tüketiminden kaçınılmalıdır dedi.
B.B.-Diyet yaparken karşılaşılan zorluklarla nasıl başa çıkılır?
Ergün, Sağlıklı beslenmek uzun soluklu bir yolculuk olduğu için her gün maksimum motivasyon seviyesine sahip olamayabilirsiniz. Diyette motivasyonu kalıcı hale getirmek için doğru ve uygulanabilir hedefler belirlemek ve diyet yapma amacınızı netleştirmek önemlidir.Ulaşılamaz hedefler belirlemek, hayal kırıklığına yol açabilir ve pes etmenize neden olabilir. Ve bu süreçte sadece sonuca hedeflenmek, motivasyon anlamında sizi zorlayabilir. Bunun yerine süreçteki hedeflerinizi odaklanmanız çok daha iyi sonuç verecektir. Kendinize esnek davranın. Kilo verme yolculuğunuz boyunca başarılarınızı kutlayın. Gerektiğinde çevrenizden veya profesyonel kişilerden yardım alınması gerekiyor dedi.
B.B.-Diyet yaparken belli bir süre sonra kilo verme durduğunda ne yapmak gerekir?
Ergün, Metabolizma yavaşladığında kilo verme durabilir. Günlük alışkanlıklarımızı değiştirmek metabolizmamızı canlı tutmanın yollarından biridir. Öğünlerinizdeve öğün saatlerinizde küçük değişiklikler yapın. Protein metabolizma hızını yağ veya karbonhidrattan daha fazla arttırır. Bir uzman yardımıyla karbonhidrat ve yağdan gelen enerji miktarının azaltılıp, protein miktarının arttırılması gibi değişiklikler denenebilir. Egzersiz yapmıyorsanız rutininize ekleyin, normalde spor yapıyorsanız yoğunluğunu veya süresini biraz daha artırın. Bunlara ek olarak stres seviyesini azaltın ve düzenli uyku uyumaya dikkat edin.
B.B.-Ödem nedir? Hangi durumlarda olur ve bunu nasıl önleyebiliriz?
Ergün,Ödem, damarlardan dokulara sızan aşırı sıvının vücudumuzda oluşturduğu şişliktir. Özellikle el, kol, göz altı, bacak ve ayaklar bu konuda etkilenen bölgelerdir. Ödem bölgesel bir alanı ya da tüm vücudu etkileyebilir. Çeşitli ilaçlar, hamilelik gibi bazı nedenlerin yanı sıra vücutta iltihap olması, fazla tuz tüketimi, kötü beslenme veya stres gibi nedenlerden de ortaya çıkabilir. Tuz tüketimini azaltmak, düzenli bir şekilde bol su içmek, magnezyum ve potasyumdan zengin gıdalarla beslenmek, düzenli egzersiz yapmak ödemin vücuttan atılması için gereklidir. Fazla kilo, ödem oluşumuna zemin hazırlar, sağlıklı beslenip ideal kiloyu korumak önemlidir. Ayakları yüksekte tutmaködemin azaltılmasına yardımcı olur. Ayrıca sigara ve alkol tüketimine son verilmesine vurgu yaptı.
B.B.-Form çayları ya da piyasada satılan kilo verme hapları zararlı mıdır?
Zayıflama çayı veya hapı adı altında pek çok farklı ürün piyasada bulunmakta ve zayıflamak isteyenlerin tüketimine sunulduğunu ve bu tarz çaylar veya haplar kısa sürede kilo verdirse de verilen kiloların hızlı bir şekilde fazlasıyla geri alındığını ifade eden Beslenme ve Diyet Uzmanı Elif Ergün, ayrıca içerdikleri bazı etken maddeler dolayısıyla vücudun dengesini bozduğunu ve doku harabiyetine neden olduğunu söyledi.Ergün,bu yüzden bu ürünleri kullanan kişilerde ishal, uykusuzluk, baş ağrısı, mide bulantısı, kusma, kabızlık, ağız kuruması ve baş dönmesi gibi problemler gözlemlenir. Ayrıca uzun vadeli kullanımda kalp ritminizin dengesinin bozulmasına neden olur. Böbrek problemleri ve karaciğerde kalıcı hasarlara yol açtığı sözlerine yer verdi.
Marmara Medya Gurubu temsilcisi Ümit Babacan “Sağlık alanında yapılan her türlü yayının toplum için büyük önemi var. Marmara Medya Gurubu bünyesinde bulunan Yaşam Gazetesi, Marmara TV ve Genç FM olarak Nev Bandırma Tıp Merkezi Beslenme ve Diyet Uzmanı Elif Ergün’e katkılarından dolayı teşekkür ederiz. Ayrıca sağlık alanın da bu tür yayınların devam edeceğini” ifade etti./Burcu Bayırlı